Środowisko
Łebskie zwierzę, czyli gdzie rozgwiazda podziała głowę?
W popularnych opisach szkarłupni – rozgwiazd i ich krewnych, w tym jeżowców i liliowców – zwykle podaje się, że ta część ich ciała po prostu zanikła. Jednak wedle nowych badań, opublikowanych w „Nature”, sytuacja jest znacznie dziwniejsza: rozgwiazdy składają się niemal w całości z głowy.
Lori Youmshajekian
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Łebskie zwierzę
Środowisko
Trąbonosy tańczą w mętnej wodzie, by rozumieć przestrzeń
„To, co one robią, jest tak złożone, że nie potrafimy tego modelować nawet za pomocą naszych najmocniejszych komputerów – mówi naukowiec. – A to przecież tylko mała rybka!”.
Elizabeth Anne Brown
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Elektryczne spojrzenie
Środowisko
Głębinowe koralowce przeżywają stres
Kiedy biolog morska Nicola Foster i jej koledzy skierowali zdalnie sterowany pojazd podwodny w stronę raf w pobliżu archipelagu Chagos na Oceanie Indyjskim, najpierw zobaczyli koralowce żyjące tuż pod powierzchnią wody. Cieszyły oko wieloma kolorami. Później jednak pojazd zanurkował.
Carolyn Wilke
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Strefa półmroku
Środowisko
Pradawne jaszczurki wciąż dążą do ideału
Ewolucja potrafi dokonywać spektakularnych przemian: na przykład dzisiejsze ptaki śpiewające były kiedyś bezskrzydłymi, naziemnymi dinozaurami. Niektóre organizmy wydają się jednak w ogóle nie zmieniać, nawet przez setki milionów lat – na przykład latimeria, współczesna ryba trzonopłetwa, jest prawie nieodróżnialna od swoich skamieniałych odpowiedników sprzed 410 mln lat.
Donavyn Coffey
1 marca 2024
Scientific American z dnia 1 marca 2024
Stabilna zmienność
Środowisko
W górach pierwsi rolnicy musieli być pomysłowi
Pierwsi rolnicy upodobali sobie płaskie dna wielkich dolin rzecznych. Nie wszyscy. Tysiące lat temu ktoś wpadł na genialny pomysł, by zająć pod uprawę zbocze. Najpierw jednak należało je nieco przebudować.
Andrzej Hołdys
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Cywilizacja tarasów
Środowisko
Ptaki we fraku
Na świecie żyje 16 gatunków pingwinów, a niektóre są ciepłolubne. Śpią wiele tysięcy razy na dobę. Jak się wydaje, mają swój język. Ich pływanie i nurkowanie to skomplikowany proces.
Radosław Kożuszek
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Ptaki we fraku
Środowisko
Najstarsza kolebka życia?
W Australii znaleziono „fabrykę” życiodajnej energii sprzed 3,5 mld lat.
(HOLD)
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Najstarsza kolebka życia?
Środowisko
Szczupły czy korpulentny? Trwa spór o budowę megalodona
Wobec braku kompletnego szkieletu naukowcy próbują na różne sposoby zrekonstruować wygląd prehistorycznego olbrzyma.
Andrzej Hołdys
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Największy rekin w historii
Reklama
Środowisko
Jeden uskok zbudził drugi, ucierpiały Turcja i Syria
Autorzy badań opublikowanych w „Science” prześledzili zdarzenia, które bezpośrednio poprzedziły ubiegłoroczne ogromne trzęsienie ziemi.
Andrzej Hołdys
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Impuls przyszedł z południa
Środowisko
Wyprawa do piekła
Naukowcy opracowali plan dowiercenia się do zbiornika magmy pod wulkanem Krafla na Islandii.
(HOLD)
1 marca 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2024
Wyprawa do piekła
Środowisko
Zielona energia w Unii Europejskiej: Szwecja liderem, Bułgaria maruderem
Idzie nam nieźle, choć sporo jeszcze pozostało do zrobienia – wynika z pracy polskich badaczy dotyczącej stopnia realizacji siódmego Celu Zrównoważonego Rozwoju w poszczególnych krajach UE.
Andrzej Hołdys
28 lutego 2024
Środowisko
Zmiana dla zabijania, czyli trzy rodzaje pysków pradawnych drapieżników
270 mln lat temu doszło do znaczącej zmiany w funkcjonowaniu zgryzu synapsydów – ustalili badacze. Miało istotne implikacje dla ich ewolucji.
Marta Alicja Trzeciak
26 lutego 2024
Środowisko
Lasy pomogą w schłodzeniu Ziemi, ale ludzie muszą pomóc im
Gdyby przywrócić stan zalesienia Ziemi sprzed epoki przemysłowej, nowe drzewa przejęłyby z atmosfery dwie trzecie nadwyżki gazów cieplarnianych – ogłosili badacze w 2019 r. Kolejne analizy nie potwierdzają ich optymizmu.
Andrzej Hołdys
25 lutego 2024
Środowisko
Drobiny plastiku nie wskażą nowej epoki geologicznej. Bo są wszędobylskie
W próbkach osadów z den trzech jezior na Łotwie naukowcy znaleźli drobiny m.in. polietylenu, poliuretanu, polietylenu. Co w tym dziwnego? To, że warstwy pochodziły z XVIII i XIX w.
Andrzej Hołdys
22 lutego 2024
Środowisko
Dary bogatej Północy dla biednego Południa: gruchoty i CO2
USA, Japonia, Unia Europejska i Wielka Brytania z ochotą pozbywają się starych samochodów. Eksportują je w 90 proc. do krajów, w których nie obowiązują standardy emisji szkodliwych związków. Trudno to nazwać dbałością o ziemski klimat.
Andrzej Hołdys
20 lutego 2024
Środowisko
Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos”
Dobrze karmią, ale trzeba wiedzieć, kiedy ich sobie odmówić. Uwodzą zapachem, ale mogą nim odebrać zmysły. Jedne są krzakiem, inne drzewem, jeszcze inne zdobią wodę. Czy jest między tymi roślinami gatunkowe pokrewieństwo? To zależy. Głownie od tego, kto na nie patrzy.
Piotr Panek
18 lutego 2024
Reklama
Środowisko
Indeks Zdrowych Miast: mapa nierówności
Przeanalizowaliśmy nowy ranking 66 polskich miast powiatowych. Jest czego gratulować liderom, ale gdyby to była matura, oblałoby ją 60 proc. klasy.
Marcin Skrzypek
17 lutego 2024
Środowisko
Kultura skłania tajemnicze wieloryby do opuszczania głębin
Wale dziobogłowe to jedne z najsłabiej poznanych ssaków na Ziemi. Przez przypadek i po 12 latach badaczom udało się jednak sporo o nich dowiedzieć.
Marta Alicja Trzeciak
16 lutego 2024
Środowisko
Jak morze podgryzało antarktyczny lód
Kilka tysięcy lat temu grubość lądolądu od strony Lodowca Szelfowego Ronne-Filchner zmniejszyła się aż o 450 m. Naukowcy dowiedzieli się, ile czasu to zajęło. Są zaskoczeni.
Andrzej Hołdys
15 lutego 2024
Środowisko
Fibroblasty: architekci skutecznej erekcji
Zaburzenia erekcji to problem od 5 do 20 proc. mężczyzn, przy czym częstość występowania tej dysfunkcji wzrasta wraz z wiekiem. Powód znaleźli uczeni z Karolinska Institutet.
Marta Alicja Trzeciak
15 lutego 2024
Środowisko
Skromne, nieśmiałe i monogamiczne? Płeć żeńska nie zgadza się ze stereotypem
W świecie zwierząt występuje znacznie większa płynność płci i zachowań, niż sądziliśmy. Czy powinniśmy więc inaczej spojrzeć także na ludzi?
Agnieszka Krzemińska, Marta Alicja Trzeciak
14 lutego 2024
Polityka z dnia 14 lutego 2024
Gdy wyjątki stają się regułą
Podkast
Podkast 83. Piotr Nawalkowski: Ciemność ma wartość
Jak dostrzec gwiazdy w mieście? Jak przywrócić naturalny mrok w górach, w lasach, w dolinach dzikich rzek? I po co? Wyjaśnia Piotr Nawalkowski, prezes stowarzyszenia Polaris, założyciel i koordynator Programu Ciemne Niebo, członek Komitetu Naukowego Ogólnopolskiej Konferencji nt. Zanieczyszczenia Światłem – i pasjonat astronomii.
Karol Jałochowski
9 lutego 2024
Środowisko
Zanieczyszczenia powietrza powodują, że owady przestają wyczuwać kwiaty
Najgorsze pod tym względem są rodniki azotowe, które niszczą związki chemiczne wydzielane przez rośliny.
Marcin Rotkiewicz
9 lutego 2024
Środowisko
Chile płonie, Kalifornia płynie. Czy te dwie areny żywiołów coś łączy?
Owszem, łączą trzy rzeczy: klimat śródziemnomorski, stopniowo rosnące temperatury na globie, a w tym roku dodatkowo – zjawisko El Niño, które zwiększa gwałtowność żywiołów.
Andrzej Hołdys
7 lutego 2024
Reklama
Środowisko
Jak uratować świat i naprawdę ograniczyć emisje. Takiej rewolucji jeszcze nie robiliśmy
Rekordowo ciepły 2023 r. zmusza do rozmów o transformacji energetycznej. Tylko że podobnej rewolucji jeszcze nie przeprowadzaliśmy. A szukanie podpowiedzi w historii prowadzi do paradoksalnych odkryć.
Edwin Bendyk
6 lutego 2024
Polityka z dnia 6 lutego 2024
Fantazja fazizmu
Środowisko
Mówią gąbki: Ziemia już za pierwszym klimatycznym progiem
Średnia roczna temperatura na Ziemi już jakiś czas temu wzrosła o ponad 1,5°C, licząc od początku epoki przemysłowej, a do końca dekady może dotrzeć do progu 2°C.
Andrzej Hołdys
5 lutego 2024
Środowisko
Czy konferencje klimatyczne zagrażają klimatowi?
Badacze klimatu powinni ograniczyć podróże lotnicze – zalecają autorzy publikacji w szanowanym „Bulletin of the American Meteorological Society”. Zamiast jednego światowego zlotu powinno się organizować trzy regionalne – odbywające się równocześnie i komunikujące się ze sobą online.
Andrzej Hołdys
5 lutego 2024
Środowisko
Wieloryby tworzą wielkie klany z własnymi dialektami. Osobne, ale „demokratyczne”
Analiza charakterystycznych sekwencji „kliknięć” pozwoliła podzielić społeczność kaszalotów na Pacyfiku na kilka klanów. Podejmowane w ich obrębie decyzje zdają się opierać na konsensusie, nie na jednoosobowym przywództwie.
Tomasz Targański
5 lutego 2024
Środowisko
Chłód sprowadzał wielkie zarazy dziesiątkujące starożytny Rzym
Pierwsza dokładna rekonstrukcja klimatu Półwyspu Apenińskiego w czasach Republiki i Cesarstwa Rzymskiego powstała dzięki… jednokomórkowym glonom. Potwierdziły, że nieszczęścia chodzą parami.
Andrzej Hołdys
1 lutego 2024
Środowisko
Rzeź w dwóch aktach. Nowa rekonstrukcja wymierania permskiego
Najpierw jego ofiarą padły niemal wszystkie organizmy morskie, po czym nastąpiła przerwa trwająca około 60 tys. lat. Dopiero po antrakcie ruszyło masowe organizmów lądowych.
Andrzej Hołdys
1 lutego 2024
Środowisko
Renifer śpi, bo trawi
Dlaczego te zwierzęta maksymalizują tempo konsumpcji podczas arktycznego lata? Bo w nietypowy sposób przygotowują się do zimy.
Andrzej Hołdys
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Spać i jeść
Środowisko
Reparacje klimatyczne są konieczne
Lawinowo przybywa dowodów, że USA i inne kraje rozwinięte doprowadziły do kryzysu klimatycznego, który najbardziej uderza w te najbiedniejsze.
Redakcja Scientific American
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Reparacje klimatyczne są konieczne
Reklama
Środowisko
Dlaczego antropocen jest ważny?
Zdefiniowanie nowej epoki geologicznej zwraca uwagę na kompleksową naturę wyzwań, które przed nami stoją.
Naomi Oreskes
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Dlaczego antropocen jest ważny?
Środowisko
Kiedy zaczęły się zderzać płyty tektoniczne?
Gdy gigantyczne płyty skorupy ziemskiej, przesuwając się powoli, uderzają o siebie, towarzyszą temu narodziny gór, trzęsienia ziemi oraz powstawanie nowych skał. Nikt nie wie, jak i kiedy zaczął się ten fundamentalny proces zwany tektoniką płyt. Jednak eksperymentalne badania opisane w „Nature Geosciences” wskazują, że to właśnie tektonika płyt odpowiada za powstanie najstarszych skał na powierzchni globu liczących około 4 mld lat, a więc młodszych od Ziemi tylko o pół miliarda lat.
Stephanie Pappas
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Kiedy zaczęły się zderzać?
Środowisko
Kiedy spadnie śnieg?
Przyglądanie się chmurom od środka mogłoby pomóc w prognozowaniu opadów
Susan Cosier
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Kiedy spadnie śnieg?
Środowisko
Powrót króla El Niño
Rządząca oceanami przez trzy lata chłodna La Niña wycofała się dyskretnie na jakiś czas, ustępując miejsca gorącemu El Niño, który podnosi średnie temperatury na globie do wartości, jakich nigdy wcześniej na Ziemi nie zmierzono.
Andrzej Hołdys
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Powrót króla El Niño
Środowisko
Pajęcze rozmowy
Samce i samice pająków „rozmawiają” głównie o kopulacji, porozumiewają się też z dziećmi i z innymi członkami wspólnoty, a czasami zastraszają, ostrzegają i oszukują.
Marek Żabka
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Pajęcze rozmowy
Środowisko
Jak feniks z popiołów
Nowozelandzkiego takahe kilkukrotnie uznawano za gatunek wymarły. Dziś żyje jego mała, ale stabilna populacja.
Radosław Kożuszek
1 lutego 2024
Scientific American z dnia 1 lutego 2024
Jak feniks z popiołów
Środowisko
Psie oczy. Skąd się wziął ich kolor
Wiadomo, dlaczego oczy psów najczęściej są brązowe.
(KKG)
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Psie oczy
Środowisko
Filtry UV na Spitsbergenie
Trafiają tam z Europy i Ameryki Północnej.
(HOLD)
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Filtry UV na Spitsbergenie
Reklama
Środowisko
Najmłodsze wielkie bum i zaginiony krater
Uderzenie było tak potężne, że materiał wyrzucony w powietrze podczas kolizji jest dziś znajdowany na rozległym obszarze obejmującym jedną dziesiątą powierzchni Ziemi.
Andrzej Hołdys
1 lutego 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2024
Najmłodsze wielkie bum
Środowisko
Osobowość ma znaczenie, przynajmniej u świtezianki błyszczącej
Liczy się zarówno wygląd, jak i zachowanie. Przy czym samic ważek nie obchodzi jak samce zachowują się wobec wrogów, a tylko wobec nich samych.
Piotr Panek
30 stycznia 2024
Środowisko
Niepowodzenia płciowe zmniejszają szansę przeżycia
Powtarzające się porażki kopulacyjne sprawiają, że samce muszek owocowych (Drosophila melanogaster) odczuwają stres i stają się mniej odporne na szkodliwe czynniki środowiskowe.
Marta Alicja Trzeciak
29 stycznia 2024
Środowisko
Zanieczyszczenia schładzają Pacyfik. Co, gdy przestaną?
We wschodniej części równikowego Oceanu Spokojnego trwa naturalny, choć zainicjowany przez ludzi eksperyment.
Andrzej Hołdys
26 stycznia 2024
Środowisko
Mrówki wywołały reakcję łańcuchową na afrykańskiej sawannie
Jeden inwazyjny gatunek potrafi mocno zaburzyć subtelną sieć zależności w całym ekosystemie.
Marcin Rotkiewicz
25 stycznia 2024
Środowisko
Zasoby wód gruntowych kurczą się niepokojąco szybko
Rekordowe wartości zmierzono w wielu rejonach Iranu, Indii, Chin, Afganistanu, Pakistanu i krajów Półwyspy Arabskiego. Poziom opada tam w tempie 1-2 m rocznie.
Andrzej Hołdys
25 stycznia 2024
Środowisko
Wirusy potrafią przechodzić ze stanu stałego w „płynny”
Ciepłota ciała gospodarza aktywuje fagi do działania i rozluźnia ich materiał genetyczny. Daje patogenom lotny start w wyścigu z układem immunologicznym.
Marta Alicja Trzeciak
23 stycznia 2024
Środowisko
Rysie euroazjatyckie „ratowały” iberyjskich kuzynów
Milion lat temu oba gatunki rozdzieliły się ze wspólnego przodka, ale utrzymały zdolność do udanego krzyżowania się. Może i dziś trzeba to prowokować.
Marta Alicja Trzeciak
22 stycznia 2024
Reklama
Środowisko
Czy węgorze śnią o elektrycznych modyfikacjach DNA
Wyobraźnia japońskich badaczy zawędrowała w bardzo słabo eksplorowane rejony biologii. Przeprowadzili fantazyjny eksperyment dotyczący horyzontalnego transferu genów.
Marta Alicja Trzeciak
20 stycznia 2024
Środowisko
Muszki, myszy i nicienie. Ich mózgi organizują się analogicznie
Tworzenie się sieci neuronowych nie jest zależne od mechanizmów specyficznych dla poszczególnych gatunków.
Marta Alicja Trzeciak
19 stycznia 2024
Środowisko
Móżdżek pomaga przewidywać przyszłość
Przynajmniej tak właśnie jest u rybek danio. Badania nad nimi pomagają zrozumieć niejasne neurologiczne mechanizmy rządzące intuicją.
Tomasz Tarnawski
15 stycznia 2024
Środowisko
Najbliższa przyszłość? Katastrofa w geologicznej skali czasu
Jeśli obecna tendencja się utrzyma, świat w roku 2100 będzie cieplejszy o 3°C cieplejszy niż w 1900 r. Naturalne wahania temperatury globalnej w takiej skali były rozłożone na tysiące lat.
Andrzej Hołdys
15 stycznia 2024
Środowisko
Inwazyjny grzyb dotarł do Polski
Szerzącą się od jakiegoś czasu w południowych uprawach leszczyny epidemię odpowiada nieznany wcześniej gatunek grzyba. Właśnie przekroczył Alpy.
Piotr Panek
15 stycznia 2024
Podkast
Podkast 80. Piotr Bentkowski: Metafora komputera i programu nie działa w biologii
Czym jest biologia obliczeniowa? Dlaczego metody z powodzeniem stosowane w innych naukach zawodzą w badaniach nad życiem? Dlaczego obfitość danych nie zawsze uszczęśliwia naukowców? Rozmowa z dr Piotrem Bentkowskim, biologiem teoretycznym z Centrum Badania Ryzyka Systemowego, badaczem m.in. ekotoksykologii, ewolucji architektury genomu bakterii, niekodujących RNA, oraz „modelarzem” epidemii.
Karol Jałochowski
12 stycznia 2024
Środowisko
Gigantyczna małpa wymarła, bo była za mało elastyczna
Największy znany naczelny nie potrafił wyżywić się w przerzedzonym lesie.
Marcin Rotkiewicz
10 stycznia 2024
Środowisko
Polski rząd naprawdę zainteresował się lasami
Poważnie i chyba pierwszy raz w historii Rzeczypospolitej nie idzie o ścinanie możliwie dużej liczby drzew, a zabezpieczenie obszarów najcenniejszych z przyrodniczego i społecznego punktu widzenia.
Jędrzej Winiecki
10 stycznia 2024
Reklama
Środowisko
Rok 2023 najcieplejszy na Ziemi w historii pomiarów
Jeśli styczeń i luty okażą się wyraźnie cieplejsze niż rok temu, niemal na pewno przekroczymy próg 1,5°C średniej temperatury dwunastu kolejnych miesięcy.
Andrzej Hołdys
9 stycznia 2024
Środowisko
Homo sapiens dotarł do wschodniej Azji dzięki monsunom
Zmiana klimatu z chłodnego na ciepły 100 lat temu rozwinęła przed naszymi przodkami „zielony dywan”, po którym dotarli z Afryki aż do wschodniej Azji.
Andrzej Hołdys
9 stycznia 2024
Podkast
Podkast 79. Jastrzębowski, Związek, Marek: Puszczę zapuszczyć niełatwo
Czy dzikość powinna być naprawdę dzika? Jak ją definiować? Jak w niej zanurzyć? I czy polskie parki narodowe mają kompleks niedzikości? Rozmowa z leśnikiem i botanikiem dr. hab. Szymonem Jastrzębowskim, historykiem środowiska dr. Tomaszem Związkiem, oraz geodetą i fotografikiem Jackiem Markiem. Panowie są członkami Kampinoskiego Kolektywu Przewodnickiego „ZaPuszczeni” i autorami książki „Puszcza Kampinoska. Opowieści o wydmach, mokradłach i sosnach”.
Karol Jałochowski
5 stycznia 2024
Środowisko
Rośliny w stanie wojny. Historia chersońskiego zielnika
Mija rok od epizodu wojny rosyjsko-ukraińskiej, który dla kronikarzy wojennych może być marginalny, ale dla historyków nauki powinien być jednym z najważniejszych.
Piotr Panek
4 stycznia 2024
Środowisko
Masowie wymierania: było ich nie pięć, a sześć
Przybywa dowodów na to, że pod koniec ery paleozoicznej biosfera doznała dwóch potężnych wstrząsów.
Andrzej Hołdys
4 stycznia 2024
Środowisko
Dawały tlen. Czy aż tyle, żeby spowodować katastrofę?
Właśnie odkryto najstarsze bezpośrednie dowody istnienia fotosyntezy na Ziemi. Są nimi utrwalone w skamieniałościach liczących 1,75 mld lat tylakoidy.
Marta Alicja Trzeciak
3 stycznia 2024
Środowisko
Stare drzewa ostrzegają: Europa wysycha przez ludzi
Bezprecedensowy spadek wilgotności powietrza na kontynencie, który nastąpił w kilku ostatnich dekadach, zapisał się w narastających co roku słojach.
Andrzej Hołdys
2 stycznia 2024
Środowisko
Szczury się cieszą ultradźwiękami
Te gryzonie komunikują się ze sobą za pośrednictwem charakterystycznych pisków. Co ciekawe, część z nich pozostaje niesłyszalna dla ludzi i innych gatunków. Ultradźwięki bowiem to tajny język zarezerwowany tylko dla pobratymców.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Język szczurów
Reklama
Środowisko
Gdy po Europie wędrowały megasłonie
Opisano ekosystem kontynentu sprzed tysięcy lat. Najistotniejszą rolę odgrywała w nim megafauna.
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Sawanna w Europie
Środowisko
Kosztowne papierosowe śmieci
Opakowania i filtry papierosów zawierają plastik, który zanieczyszcza środowisko.
Andrzej Hołdys
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Kosztowne papierosowe śmieci
Środowisko
Wisła. Historia krótka, ale burzliwa
Milion lat temu podążała w stronę Dniestru i Morza Czarnego. I nie wypływała spod Baraniej Góry. W obecnej postaci istnieje dopiero od kilkunastu tysięcy lat. Te ostatnie były dla niej wyjątkowo trudne.
Andrzej Hołdys
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Wisła. Historia krótka, ale burzliwa
Środowisko
Zakazane, błogosławione, niezbędne. Rośliny biblijne
W Biblii pod różnymi nazwami opisano ok. 200 rodzajów roślin. Większość została rozpoznana przez współczesnych botaników. Identyfikacja reszty jest bardzo trudna.
Radosław Kożuszek
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Rośliny biblijne
Środowisko
Śliska sprawa, czyli po co zwierzętom (i nie tylko im) śluz
Śluz umożliwia przemieszczanie się, odżywianie, polowanie czy obronę przed drapieżnikami… I choć zdolność produkowania go pojawiła się niezależnie u różnych zwierząt i roślin, substancja ta ma podobny skład.
Justyna Jońca
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Śliska sprawa
Środowisko
Kiedy ryby zamieszkały w oceanicznej otchłani
Dziwnie wyglądające organizmy zamieszkujące najgłębsze warstwy oceanów wyglądają jak przedpotopowe stwory, które są równie stare, jak same oceany. Prawda jest jednak taka, że rybom i innym morskim zwierzętom zaadaptowanie się do ciśnienia, zimna i ciemności panujących w głębinach zajęło wiele milionów lat.
Riley Black
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Życie w głębinach
Środowisko
Foki kartografki wspierają badaczy Antarktydy
Ludzie od tysięcy lat przemierzają oceany, których dna wciąż w większości pozostają dla nas tajemnicą. Tylko jedna czwarta została do tej pory skartowana z dużą dokładnością. Przeważnie na mapach oceanów są zaznaczone tylko przybliżone głębokości i często brak na nich całych podwodnych gór oraz kanionów.
Ethan Freedman
1 stycznia 2024
Scientific American z dnia 1 stycznia 2024
Foki kartografki
Środowisko
Zwierzęta: droga od przedmiotu do podmiotu
Od wieków człowiek traktował je przedmiotowo, nie dbając o ich potrzeby. Tylko nieliczni, znacznie wyprzedzając swoją epokę, starali się zapewnić im prawa do godnego życia. Czas to diametralnie zmienić.
Lech Nawrocki
1 stycznia 2024
Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2024
Prawa zwierząt
Reklama
Środowisko
Najważniejsze w 2023 roku według Andrzej Hołdysa
Przyszłość wydaje się coraz bardziej gorąca. I przeszłość jednak ma wysoką temperaturę. Bo naukowcy rozwiązują coraz więcej zagadek dotyczących i historii, i dalszych losów naszego gatunku.
Andrzej Hołdys
29 grudnia 2023
Książki
Żubry i ludzie. Recenzja książki: Wojciech Sobociński, „Rogate dusze”
To on jest tłem, motorem i hamulcem opisanych tu zdarzeń. To z nim kojarzy się – i dawniej, i w tej chwili – Białowieża. Głównym bohaterem tej opowieści jest konflikt.
Piotr Panek
28 grudnia 2023
Środowisko
Głód zmusił makaki do sięgnięcia po kamienne narzędzia
Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, która zatrzymała w domach turystów dokarmiających małpy, pchnęła te zwierzęta na drogę innowacji.
Marcin Rotkiewicz
27 grudnia 2023
Środowisko
Niedźwiedź wcale mocno nie śpi zimą. Nie panikuj i nie krzycz, jeśli się na niego natkniesz
Sypnął śnieg, ścisnął mróz. A skoro tak, to niedźwiedzie zaszyły się na kilka miesięcy w gawrach?
Krzysztof Potaczała
27 grudnia 2023
Polityka z dnia 27 grudnia 2023
Niedźwiedź mocno nie śpi
Środowisko
Jeszcze wyspy nie zginęły. Czy w końcu znikną pod wodą? To zależy
Koralowe atole ledwie wystają ponad powierzchnię morza. Czy ocieplający się klimat nieuchronnie grozi ich zatopieniem? Czy mieszkańcom pozostaje tylko przymusowa migracja lub „dyplomacja paliatywna”?
Andrzej Hołdys
27 grudnia 2023
Polityka z dnia 27 grudnia 2023
Jeszcze wyspy nie zginęły
Środowisko
Ośmiornice ostrzegają: zachodnia Antarktyda może szybko stopnieć
Punkt krytyczny może zostać przekroczony nawet przy niewielkim wzroście temperatury globalnej. Wyniki niepokojących badań publikuje dziś „Science”.
Andrzej Hołdys
21 grudnia 2023
Środowisko
Chrobotek zdecydował, jak widzą renifery
Niezwykła percepcja tych kopytnych od lat pobudzała wyobraźnię badaczy i skłaniała do pytania, dlaczego wykształciły one tak niezwykły narząd wzroku. Być może właśnie znalazła się odpowiedź.
Marta Alicja Trzeciak
21 grudnia 2023
Środowisko
Wyginęło prawie 1500 gatunków ptaków. My jesteśmy temu winni
Dotychczasowe dane były znacznie niedoszacowane – podają autorzy pracy opublikowanej właśnie na łamach „Nature Communications”.
Marta Alicja Trzeciak
19 grudnia 2023
Reklama
Środowisko
I wrócą dreszcze? Jak uniknąć ryzyka nowego plejstocenu
Przed 8,2 tys. lat, kiedy reszta świata się ogrzewała, Europa nagle pogrążyła się na 200 lat w chłodzie. Stało się tak, bo północny Atlantyk poskąpił jej ciepła. Jesteśmy blisko powtórzenia się tego scenariusza.
Andrzej Hołdys
19 grudnia 2023
Polityka z dnia 19 grudnia 2023
I wrócą dreszcze
Środowisko
Pogmatwana historia kota: nowe wątki
Te zwierzęta towarzyszą nam przynajmniej 10 tys. lat. Mimo to ich udomowienie i natura wciąż skrywają wiele tajemnic.
Marcin Rotkiewicz
19 grudnia 2023
Polityka z dnia 19 grudnia 2023
Z sawanny na sofę
Środowisko
Szympansy nie zapominają krewnych i przyjaciół
To cecha, która mogła pojawić się już miliony lat temu u wspólnego przodka ludzi i ich najbliższych małpich kuzynów.
Marcin Rotkiewicz
19 grudnia 2023
Środowisko
Najważniejsze w 2023 roku według Marty Alicji Trzeciak
Dlaczego ludzie i zwierzęta w konkretnych sytuacjach zachowują się tak, a nie inaczej? Na ile sygnały, które wysyłają, są zrozumiałe i czytelne dla innych? Jakie umiejętności mają np. ptaki? W tym roku poznaliśmy wiele odpowiedzi.
Marta Alicja Trzeciak
19 grudnia 2023
Środowisko
Węże wolą samotność? Tak nam się tylko wydawało
Dotychczas brakowało skrupulatnej weryfikacji założeń dotyczących życia społecznego gadów. Zbierane przez 12 lat informacje wyjaśniły, na czym ono polega.
Marta Alicja Trzeciak
18 grudnia 2023
Środowisko
Dawały ciepło, były jak rodzina. Przebadano DNA psów z wybrzeża Salish
Wiadomo już, skąd wzięła się wyjątkowa sierść czworonogów, z której Indianie tkali koce i gobeliny. Odpowiedź na pytanie, dlaczego zwierzęta wymarły, pozostaje bez odpowiedzi.
Agnieszka Krzemińska
14 grudnia 2023
Środowisko
COP28: przegrana bitwa o słowa
Po dwutygodniowych bojach zakończyła się wczoraj międzyrządowa konferencja odbywająca się pod auspicjami ONZ. Spór dotyczył głównie tego, czy ludzkość dojrzała już do nazywania rzeczy po imieniu, czyli wyraźnego stwierdzenia, że aby powstrzymać zmiany klimatu, trzeba jak najszybciej odejść od paliw kopalnych na rzecz energii odnawialnej i ewentualnie atomu.
Andrzej Hołdys
14 grudnia 2023
Środowisko
Ptaki, gryzonie, owady, gady, płazy. Koty polują i nie grymaszą
Naukowcy naliczyli ponad 2 tys. gatunków zwierząt zabijanych przez te drapieżniki. Są wśród nich i takie, którym grozi wyginięcie.
Marcin Rotkiewicz
12 grudnia 2023
Reklama
Środowisko
Ptaki dają miód a ludzie wosk, czyli jak dwa gatunki nauczyły się współpracować
Choć wśród zwierząt można spotkać mnóstwo przykładów międzygatunkowej kooperacji, sytuacje, w których dotyczy to Homo sapiens i gatunków dzikich, należą do rzadkości. Takimi są intrygujące relacje między miodowodami dużymi a ludami Yao i Hadza.
Marcin Rotkiewicz
8 grudnia 2023
Środowisko
Kolonialne potęgi głównymi odpowiedzialnymi za zmiany klimatu?
Analiza opublikowana przez Carbon Brief pokazuje, że metropolie widziały w państwach sobie podległych przede wszystkim źródło tanich surowców, jak drewno, guma czy olej palmowy. Żeby je pozyskiwać, ingerowali w ekosystem.
Tomasz Targański
7 grudnia 2023
Środowisko
Emisja CO2: jest najgorzej od dekady
Naukowcy z międzynarodowej inicjatywy Global Carbon Project jak co roku opublikowali swój bilans emisji gazów cieplarnianych ze spalania paliw kopalnych. Wniosek: w roku 2023 ludzkość pobiła niechlubny rekord.
Andrzej Hołdys
5 grudnia 2023
Środowisko
W zimnej wodzie i śniegu glony nie próżnują
Okrzemki, sinice i inne mikroorganizmy bywają źródłem zakwitów nie tylko latem. I będą coraz częściej.
Piotr Panek
2 grudnia 2023
Środowisko
Polska ziemia także drży. Na szczęście incydentalnie
Katastrofalne trzęsienia ziemi nam nie grożą, ale to nie znaczy, że jesteśmy całkowicie wolni od takich zdarzeń. Są takie miejsca w Polsce, gdzie pewne ryzyko sejsmiczne istnieje.
Andrzej Hołdys
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Sejsmiczne drgawki Polski
Środowisko
Piękny i mądry jak… karp
Karpie to niekoniecznie bure ryby, chociaż takie osobniki przeważnie widzimy w marketach. Niektóre odmiany mają bajeczne kolory. Hodowcy twierdzą, że zwierzęta te są inteligentne i towarzyskie.
Olga Orzyłowska-Śliwińska
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Piękny i mądry jak… karp
Środowisko
Allozaur: nie taki drapieżnik, jak go malują
Te najsłynniejsze jurajskie teropody, zamiast polować, wolały żywić się padliną olbrzymich roślinożernych zauropodów.
Andrzej Hołdys
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Ostrożny jak allozaury
Środowisko
Baobab: intrygujące drzewo życia
Baobaby dostarczają ludziom schronienia, włókien do produkcji lin, wody i jedzenia. Chociaż są drzewami, ich drewno nie nadaje się ani na opał, ani do budowania domów.
Radosław Kożuszek
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Drzewo życia
Reklama
Środowisko
Torfowiska: zniszczyliśmy, musimy odtwarzać
Są potężnym regulatorem klimatu. Chociaż zajmują niewielki ułamek powierzchni lądów, magazynują dwa razy więcej węgla niż wszystkie lasy świata razem wzięte. Najwyższa pora na odtwarzanie zniszczonych stanowisk.
Ewa Nieckuła
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Cenne torfowiska
Środowisko
Precyzyjniejsze prognozy
Sieć superkomputerów może przewidywać skutki zmian klimatu z dokładnością do obszaru pojedynczej dzielnicy
Susan Cosier
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Precyzyjniejsze prognozy
Środowisko
Szczepionka na ptasią grypę
W USA ruszyły szczepienia zagrożonego wyginięciem kondora kalifornijskiego
Meghan Bartels
1 grudnia 2023
Scientific American z dnia 1 grudnia 2023
Szczepionka na ptasią grypę
Środowisko
276 min kota domowego
Czy ich zbadanie pomoże w lepszym zrozumieniu tych zwierząt?
Katarzyna Kornicka-Garbowska
1 grudnia 2023
Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2023
Kocia mimika
« poprzednia
1
...
3
4
5
...
21
następna »
Reklama
Reklama