Środowisko - strona 8

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Szerokie otwarcie

W mediach coraz częściej pojawiają się informacje o ekstremalnych zjawiskach pogodowych. Przywykamy do silniejszych huraganów, tornad czy wirów polarnych, ale skrajności atmosferyczne mogą stać się jeszcze bardziej dziwaczne – tak jak nadawane im nazwy.

Czym różni się williwaw od habuba

Mark Fischetti

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Szalona pogoda

Poza opabinią póżnokambryjskie wymierania przeżyło też parę innych kambryjskich osobliwości, choć wciąż nie wiemy, jak im się to udało i dlaczego później wymarły.

Pradawne stworzenia z trąbką przeżyły swój czas

Riley Black

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Żywe skamieniałości w ordowiku

Delikwent o imieniu Kali, palczak z Duke Lemur Center, ma – jak twierdzą naukowcy – wątpliwy zaszczyt zostania pierwszym przedstawicielem swojego gatunku, którego kamera przyłapała na tej dość obrzydliwej czynności.

O palczaku, który dłubania w nosie się nie wstydzi

Stephanie Pappas

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Imponująca dłubaczka

Niektóre gatunki mają przerośnięte pewne części ciała. Jak do tego dochodzi i do czego się przydaje?

Rogi, kolce i lance, czyli jak uzbrojone są chrząszcze

Marek W. Kozłowski

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Ewolucja uzbrojenia u chrząszczy

Czy można żywić te zwierzęta tylko pokarmem pochodzenia roślinnego? Kiedy powinny jeść więcej? Co właściwie jest w karmie dla zwierząt? Jakie znaczenie ma jej rodzaj dla środowiska?

Wegekoty i wegepsy

Radosław Kożuszek

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Wegekoty i wegepsy

Więź łącząca ludzi z ewolucyjnymi krewnymi nie wygasła.

Międzygatunkowa komunikacja

(KKG)

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Międzygatunkowa komunikacja

W centralnej części Indii odnaleziono w jednym miejscu kolonię lęgową tytanozaurów.

Wylęgarnia olbrzymów

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Wylęgarnia olbrzymów

Grzyb paraliżuje swoje ofiary związkiem zaliczanym do ketonów, który służy mu także do komunikacji.

Boczniak: sprytny morderca nicieni

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Mięsożerne boczniaki

Wielka kula żelaza w środku Ziemi przestała w końcu wirować szybciej niż reszta globu?

Niesforne jądro wewnętrzne

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Niesforne jądro wewnętrzne

Dobierając słowa i przykłady w taki sposób, aby odnosiły się do ludzkich priorytetów, można zbudować poparcie dla proklimatycznych rozwiązań.

O wyzwaniach klimatycznych bez naukowego żargonu, za to pozytywnie

Susan Joy Hassol

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Zmienić sposób mówienia o zmianie klimatu

U Eukaryota, czyli organizmów, których komórki posiadają jądra komórkowe DNA wraz z wyspecjalizowanymi białkami zwanymi histonami tworzy chromatynę i. U bakterii tak się nie dzieje. Ten dogmat właśnie upada.

Biologiczna zagadka pochodzenia histonów być może zostanie rozwiązana

Jacek Kubiak

28 lutego 2023

W toku ewolucji teropody mogły spowalniać i przyspieszać tempo wzrostu albo wydłużać i skracać czas jego trwania.

Dinozaury malały i rosły stosując inne strategie, niż sądziliśmy

27 lutego 2023

Przeprosiny są kosztowne. Muszą więc mieć duże znaczenie ewolucyjne. I to nie tylko dla ludzi.

Droga do wybaczenia, czyli jak godzą się zwierzęta

25 lutego 2023

Owady skutecznie atakują drzewa, gdyż są naprowadzane na cel substancjami wytwarzanymi przez grzyby. Tę sprytną metodę być może da się jednak obrócić przeciw szkodnikom.

Chrząszcze i grzyby to zabójczy duet dla świerków

22 lutego 2023

Wiedzę o fascynujących mykologicznych aktach pasożytnictwa i drapieżnictwa w znacznym stopniu zawdzięczamy polskim uczonym. A zwłaszcza kobietom.

Trują i duszą, czyli jak grzyby walczą o lepsze życie

19 lutego 2023

Ciepło dobiera się w błyskawicznym tempie do wielu lodowców górskich. A ponieważ natura nie znosi próżni, w niżej położonych dolinach, zaczynają się tworzyć się jeziora. Oznacza to niebezpieczeństwo dla ludzi, ale i szansę na energię.

Jeziora polodowcowe: zagrożenie i źródło prądu

16 lutego 2023

Mikroskopijni mieszkańcy oceanów uciekali przed zimnem. Po dotarciu do ciepłych krajów, zróżnicowali się na wiele odmiennych gatunków.

Plankton przeprowadził się bliżej tropików 8 lub 15 mln lat temu

15 lutego 2023

Postawione przed złożonym zadaniem papugi używają „młotków” i „wędek” w odpowiedniej kolejności i we właściwy sposób. A niektóre wolą wysilić się raz, a porządnie, zamiast przenosić narzędzia dwa razy.

Kakadu jak „złote rączki”: umieją skorzystać z zestawu narzędzi

14 lutego 2023

Sieci mikoryzowe są bardzo istotne dla relacji roślina-grzyb, ale interpretacja tych systemów mogła być przesadnie romantyczna. Za zbyt wybujałą wizję „internetu drzew” odpowiedzialność ponoszą zarówno media, jak i naukowcy.

Prawdziwe drzewa nie są jak z „Avatara”

13 lutego 2023

Każde dziecko wie, że ptaki wędrowne zimę spędzają w ciepłych krajach. I każde się myli. Bo niektórym wystarcza Polska.

Kolonie w śniegu, czyli które ptaki lubią zimę u nas

Jędrzej Winiecki

11 lutego 2023

Srokaty, clown, pająk – to tylko niektóre odmiany barwne pytonów hodowlanych. Aby zrozumieć, jak się dziedziczą te maści, uczeni użyli nowoczesnych technik oraz wylinek wysyłanych przez opiekunów tych gadów.

Myszy przestaną wreszcie reprezentować węże w badaniach

10 lutego 2023

Dwa szczytowe drapieżniki, zamiast konkurować ze sobą, podejmują współpracę. U wybrzeży Brazylii ludzie i walenie od lat kontynuują niezwykłą tradycję.

Ludzie i delfiny łowią razem i na tym korzystają

8 lutego 2023

Trwa liczenie ofiar i strat po katastrofalnym trzęsieniu ziemi, które nawiedziło okolice dwumilionowego miasta Gaziantep. Tymczasem sejsmolodzy obawiają się również o losy miasta nad Bosforem.

Kolejne trzęsienie ziemi zagraża Stambułowi

8 lutego 2023

Rdzenie lodowe wydobyte z centralnej części lądolodu Grenlandii ujawniły poziom aerozoli siarkowych opadających na powierzchnię lodu w latach 1200–1850.

Śpiące wulkany wydychają mnóstwo siarkowodoru

6 lutego 2023

Gdy tylko Ziemia otrzymywała większe dawki ciepła, Arktyka łapczywie się na nie rzucała. Klimatolodzy nazywają to arktycznym przyspieszeniem. Czy w najbliższym czasie grozi nam to samo?

Gdy Grenlandia kwitnie, oceanom przybywa wody

4 lutego 2023

Ryzyko pojawienia się nowotworu zwiększa się wraz z wiekiem. Naukowcy go określili dla poszczególnych ras.

Kiedy sprawdzić, czy pies nie choruje na raka

2 lutego 2023

Kluczowe znaczenie w regulacji temperatury planety odgrywa wietrzenie krzemianów. Schłodzimy jej powierzchnię, rozsypując ten minerał w ciepłych, wilgotnych regionach.

Ziemski termostat powalczy z ociepleniem, jeśli dostanie wsparcie

2 lutego 2023

Zabicie takiego giganta oznaczało, że licząca 25 osób rodzina miała zapas mięsa na trzy miesiące. Taka zdobycz trafiała się łowcom raz na kilka lat.

Neandertalczycy polowali na megasłonie

Nowa klasyfikacja największych „rzek” lodu na Ziemi

Największe lodowce świata

Theo Nicitopoulos

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Największe lodowce świata

„Na Pustyni Mojave półprzezroczysty kryształ zapewnia mszakom tak potrzebne im wytchnienie od słonecznego skwaru”. – „The New York Times”

Mchy

Jane Hirshfield

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Mchy

Naukowcy stwierdzili, że koncentryczne kręgi nie tylko wyglądają jak oczy, lecz także sprawiają wrażenie, że są zawsze skierowane na patrzącego, niezależnie od kierunku patrzenia. Ta optyczna iluzja, zwana „efektem Mony Lisy”, ma przestraszyć potencjalnych napastników i dać motylom wystarczająco dużo czasu na ucieczkę.

Motyl odstrasza spojrzeniem Mony Lisy

Maddie Bender

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Odstraszające spojrzenie

Obserwacja bawiących się pszczół rodzi pytania dotyczące życia wewnętrznego bezkręgowców

Pszczele igraszki

Grace van Deelen

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Pszczele igraszki

Mruczki rozpoznają mowę swoich właścicieli

Czy da się rozmawiać z kotem?

Tanya Lewis

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Czy da się rozmawiać z kotem?

Rzadkie gatunki zwierząt mogą zostać uratowane dzięki probiotykom

Cenny mikrobiom

Kate Evans

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Cenny mikrobiom

W trakcie przypływu znikają plaże, przymorskie bagna, a czasem nawet sporej wielkości wyspy. Przez miliony lat rośliny i zwierzęta zamieszkujące wybrzeża rozwinęły sposoby przetrwania drastycznych zmian środowiska.

Jak żyć, kiedy ląd zalewa słona woda

Radosław Kożuszek

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Na granicy dwóch światów

Wprost lub pośrednio przyczynia się do wielu nieszczęść. Ale na świecie są i takie miejsca, gdzie żywa przyroda byłaby o wiele uboższa, gdyby ją jej zabrano.

Mgła ma fatalną opinię, ale środowisko jej potrzebuje

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Podstępna mgła

Ostatnie lata przyniosły kolejną falę dowodów na inteligencję, pomysłowość i empatię dziko żyjących zwierząt, o które jeszcze nie tak dawno mało kto je podejrzewał. Zwierzęta potrafią zrobić np. leczniczą maść z owadów, kopać studnie, zapamiętać informacje na wiele lat czy wybrać narzędzie do polowania.

Maść z muchy

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Maść z muchy

Jadowite żądła mają tylko samice os. Samce Anterhynchium gibbifrons nie są jednak zupełnie bezbronne.

Samce os bronią się kolcami na genitaliach

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Nietypowa broń

W najgłębszych miejscach oceanów zbiera się mnóstwo sadzy i rtęci.

Rowy oceaniczne to globalny śmietnik

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Rowy oceaniczne to globalny śmietnik

Naukowcy zakładali, że materia skalna, która niegdyś została brutalnie potraktowana przez superkontynent Gondwanę i strącona przez nią do podziemi, albo zginie i przepadnie na zawsze, albo częściowo powróci, lecz najwcześniej za miliard lat. Tymczasem wygląda na to, że krążenie materii wewnątrz naszego globu odbywa się o wiele szybciej.

Na powierzchnię Ziemi powracają skały sprzed pół miliarda lat

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Ofiary Gondwany

Zwierzęta o przezroczystym ciele to prawdziwa rzadkość. Do tej pory wykazano, że należą do nich niektóre gatunki krewetek, owadów, meduz i żab. W przeprowadzonych badaniach pod lupę wzięto zamieszkujące Amerykę Południową żaby z gatunku Hyalinobatrachium fleischmanni.

Po co żaba zakłada pelerynę niewidkę

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Przezroczysta żaba

Funkcjonowanie w grupie niesie za sobą wiele korzyści. Nie tylko chroni osobniki przed głodem i zagrożeniami, ale też wspomaga rozród oraz „ćwiczy” mózg.

Zwierzęta stadne żyją dłużej

31 stycznia 2023

Każde ekstremum klimatyczne jest jak pierwsza kostka domina: kiedy się przewróci, padają inne. Nawet na dystansie 20 tys. km.

Ciepło z Amazonii rozgrzewa Tybet

31 stycznia 2023

Nazywa się ją hormonem miłości i przywiązania. Uznaje, że bez niej zwierzę ma kłopot z nawiązywaniem więzi. Nowe badania pokazują jednak coś innego.

Nornik może być czuły nawet bez oksytocyny

30 stycznia 2023

Na hasło „rodzime dzikie koty” Europejczycy odpowiadają: rysie. O żbikach mało kto pamięta. To sprawia, że ich sytuacja nie jest tak dobra, jak mogłaby być.

Żbik: zapomniany dzikus europejski

Wytwarzany przez nie benzen i toluen umykają do atmosfery. Trzeba uwzględnić ich znaczny wpływ na procesy kształtowania się chmur.

Polarne glony wpływają na ziemski klimat

Zwierzęce embriony przestrzegają genetycznej instrukcji budowy ciała. Chyba że wymaga ona ważnych modyfikacji. Wtedy np. więcej czasu poświęcają na budowę szyi, albo najpierw tworzą gruczoły rozrodcze, a dopiero później pozwalają sobie dorosnąć.

Pierścienice postanowiły poczekać z rozwojem tułowia

Całej przyrody nie uratujemy, ale czy możemy zrobić coś lokalnie, żeby nie czuć się bezsilnie i podle? Nawet nie mając wykształcenia przyrodniczego? Jak uratować las, zagajnik, choćby pojedyncze drzewo? I przy okazji dołożyć cegiełkę do gmachu nauki? Rozmowa z Jędrzejem Winieckim, pasjonatem natury, przyrodnikiem amatorem, aktywistą, dziennikarzem pulsara i POLITYKI, autorem tekstów poświęconym mchom, porostom, chrząszczom, ptakom.

Podkast

Podkast 41. Jędrzej Winiecki: Nie trafia do mnie alarmistyczny ton

pulsar

Okrzemki z rodzaju Pseudonitzschia powodują zaburzenia neurologiczne. Z ich powodu prawdopodobnie zmienia się także zachowanie zwierząt.

Toksyczne glony mogą wpływać na agresywne zachowanie fok

26 stycznia 2023

Ekspansja pustyń od połowy XIX w. sprawiła, że w ziemskiej atmosferze znajduje się dziś znacznie więcej cząstek mineralnych. Delikatnie hamują wzrost temperatur powietrza na globie.

Pył z Afryki i Azji przyhamował nieco globalne ocieplenie

26 stycznia 2023

Afrykańscy megaroślinożercy wiedzą, które drzewa rozsiewać, a które przerzedzać. Postępują rozsądniej niż niejeden leśnik. I są bardzo skuteczni.

Słonie ratują Ziemię, bo prawidłowo „uprawiają” lasy

25 stycznia 2023

Przypadkowe odkrycie może doprowadzić badaczy do odpowiedzi na pytanie, dlaczego fizyczna bliskość odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu mózgu.

Za to, że dotyk sprawia przyjemność, odpowiadają konkretne neurony

23 stycznia 2023

Powłoka chroniąca Ziemię przed promieniowaniem ultrafioletowym nad obszarami pozabiegunowymi może powrócić do stanu sprzed pół wieku już w 2040 r. W 2066 r. osiągnie tę normę nad Antarktyką.

Dziura ozonowa powoli się zmniejsza

23 stycznia 2023

Te niewielkie ssaki żyjące na terenie kanadyjskiego Jukonu obstawiają zakłady i uprawiają fizjologiczny hazard. Stawką w rozgrywce nie są jednak pieniądze, lecz biologiczny fitness.

Wiewiórki lepiej wychodzą na optymizmie niż na pesymizmie

21 stycznia 2023

Retrowirusy endogenne mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie przez tysiące, a nawet miliony lat. Jak się okazuje, dotyczy to także zwierząt ze sobą niespokrewnionych.

Lemur ma w genomie takie same wirusowe wstawki jak owca i niedźwiedź polarny

19 stycznia 2023

Czy globalne ocieplenie uwolni z topniejącej wiecznej zmarzliny uśpione od wieków groźne bakterie i wirusy?

Zombie niekoniecznie atakują, czyli pytanie o zamrożone patogeny

19 stycznia 2023

Naukowcy spodziewali się, że ocieplenie klimatu dotrze w końcu także do centralnych rejonów wyspy. Nie podejrzewali jednak, że różnica będzie tak duża.

Środkowa część Grenlandii jest najcieplejsza od co najmniej tysiąca lat

18 stycznia 2023

W koloniach niektórych gatunków zdolności poznawcze jednostek są wykorzystywane dla dobra ogółu, a kluczowe decyzje podejmowane demokratycznie. Zazwyczaj.

Jeden to wszyscy, czyli jak działają superorganizmy

14 stycznia 2023

Badania na Borneo podważają dotychczasowe przekonania o wkładzie starych i młodych ekosystemów leśnych w bilans dwutlenku węgla.

Rola starych drzew jest wciąż niedoceniana

13 stycznia 2023

Koncern wypuszczał nieprawdziwe informacje w tym samym czasie, kiedy jego naukowcy trafnie przewidywali, że m.in. spalanie ropy i węgla podniesie temperaturę atmosfery.

ExxonMobil świadomie kłamał na temat przyczyn globalnego ocieplenia

13 stycznia 2023

Antropogeniczne chemikalia przenikają do „ciał” mikroskopijnych organizmów. Naukowcy analizują próbki zbierane od 1931 r.

Plankton pomoże ocenić stan zdrowia oceanów

12 stycznia 2023

Ludzie spacerują po nadbałtyckim wybrzeżu dla przyjemności. Niestety, swoją obecnością niepokoją zwierzęta, które na piasku odpoczywają, żerują czy zakładają gniazda. Jak zaspokoić potrzeby obu grup?

Zamykanie plaż: sposób na ochronę ekosystemu

12 stycznia 2023

Tychepozon – to nazwa odkrytego właśnie mechanizmu, który pozwala małym organizmom wchłaniać obce DNA.

Najliczniejsze sinice oceanu przekazują sobie paczki z genami

11 stycznia 2023

Przywrócenie jej do stanu z czasów sprzed przybycia człowieka zajęłoby miliony lat.

Madagaskar traci w szybkim tempie bezcenną bioróżnorodność

10 stycznia 2023

Żyjące w słodkich wodach orzęski o nazwie Halteria zbadano na razie w laboratorium. Niewykluczone jednak że również w naturze ich dieta składa się z cząsteczek zakaźnych.

Odkryto pierwszy organizm, który może się żywić wyłącznie wirusami

10 stycznia 2023

Intensywna aktywność wulkaniczna i zakwaszenie oceanów doprowadziły do wyginięcia większości gatunków morskich. Lądowe ucierpiały z powodu promieniowania UV.

Organizmy lądowe w permie zabiło Słońce

9 stycznia 2023

Polscy naukowcy dowiedli, że pewien gatunek utrzymywał się w Antarktyce przez dwa miliony lat. Przetrwał nawet maksima zlodowaceń.

Flora Antarktyki jest znacznie starsza niż przypuszczano

5 stycznia 2023

Wyjaśnienie to nie jest nowe, ale długo nie udawało się znaleźć dowodów na jego potwierdzenie.

Sól zmniejsza liczbę wyładowań atmosferycznych nad morzami

Sasha Warren

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Uspokajające morskie powietrze

Pojawiły się na Ziemi ok. 600 mln lat temu. Naukowcy właśnie poznali zawartość ich jelit.

Ostatnia wieczerza pierwszych zwierząt

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Ostatnia wieczerza pierwszych zwierząt

Obozowisko sprzed 780 tys. lat nad nieistniejącym już dziś jeziorem Hula w północnym Izraelu. Ilustracja Ella Maru

Ziemski termostat

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Ziemski termostat

Choć brzmi jak imię eleganckiej damy, salina to miejsce pozyskiwania soli, najczęściej z wody morskiej. Niektóre z salin zachwycają wyglądem, zwłaszcza gdy spojrzymy na nie z lotu ptaka.

Piękna salina

Olga Orzyłowska-Śliwińska

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Piękna salina

Mają zęby w żołądku. Błyskawicznie wyczuwają ruch powietrza. Niektóre biegają z prędkością 3 km/h, inne syczą ostrzegawczo. Samce zalecają się do samic, oferując im słodkooleistą wydzielinę swoich gruczołów. Może warto polubić te owady?

Karaczany

Marek W. Kozłowski

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Karaczany

Sprawa wydaje się prosta: należy pozbyć się tego, kto w ukształtowanym środowisku z utartymi zależnościami międzyzwierzęcymi nigdy nie powinien się pojawić. Ale dzisiejsza Australia to nie ta sama wyspa co przed kilkoma tysiącami lat.

Dingo: zabijał australijskie gatunki, teraz jest im potrzebny

Radosław Kożuszek

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Dingo - potrzebny intruz

Twarde, ochronne łuski na ciele, zbudowane ze zmineralizowanych tkanek, takich jak zębina czy szkliwo, mogły dostać się w obręb otworu gębowego – to hipoteza, którą można by nazwać zewnętrzną. Ale zęby mogły też powstać na miejscu, z tej samej wewnętrznej tkanki, co skrzela.

Ryby piły ukazują, jak mogła wyglądać wczesna ewolucja zębów

Daniel Leonard

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Ewolucyjne ząbkowanie

Powstała mapa świata z głównymi szlakami migracyjnymi ssaków

Korytarze dla zwierząt

Susan Cosier

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Korytarze dla zwierząt

Każdej nocy, gdy tylko zajdzie słońce, wielka liczba małych stworzeń morskich unosi się z głębin do najwyższych warstw wszechoceanu.

Nocą mieszkańcy wód zmierzają ku światłu

Andrea Gawrylewski

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Nocni wędrowcy

Poczynając od ameb, pochłaniających się nawzajem, po niedźwiedzie polarne pożerające młode niedźwiadki, kanibalizm jest powszechny w świecie przyrody. Jednak to ryzykowny sposób na zdobycie pożywienia.

Dlaczego zwierzęta stają się kanibalami

Fionna M. D. Samuels

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Groźny ścisk

Paleontolodzy niewiele wiedzą o dzieciństwie ogromnych tyranozaurów. Skamieniałości takich maluchów są rzadkie i mało wnoszą do naszej wiedzy na temat zachowań tych zwierząt. Teraz jednak odkryto ślady ich miniaturowych stóp w skałach sprzed około 72 mln lat, z których wynika, że te tyranozaurowe maleństwa wędrowały parami.

Młode tyranozaury wędrowały wspólnie

Riley Black

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Dino-ferajna

Czasami nauka za pomocą twardych danych potwierdza to, co już mniej więcej wiemy. Aktywność fizyczna jest korzystna dla zdrowia, oddychanie zatrutym powietrzem nie. Czasami jednak intuicja zawodzi, a wyniki badań zaskakują nawet samych badaczy.

Arktyczne jeziora, zamiast się powiększać, znikają

Naomi Oreskes

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Hydrozagadka

Mój ojciec wlatuje w huragan

Sandy Solomon

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Mój ojciec wlatuje w huragan

Noworoczna kanonada ma istotny i jednoznacznie negatywny wpływ na dzikie ptaki. Potwierdziły to szeroko zakrojone badania gęsi zimujących w Europie.

Sylwestrowe fajerwerki zatruwają ptakom życie

Jędrzej Winiecki

30 grudnia 2022

O sensacyjnym odkryciu najstarszych śladów hominidów na ziemiach polskich opowiada archeolożka dr Małgorzata Kot.

Małgorzata Kot: W jaskiniach wszyscy jesteśmy MacGyverami

Agnieszka Krzemińska

30 grudnia 2022

Nazywa się PR23, powstawał aż dwie dekady i ma być prawdziwym „game changerem” w rolnictwie. Pozwoli farmerom zaoszczędzić mnóstwo czasu i pieniędzy.

Naprawdę wieloletni ryż daje dobre plony i oszczędności

27 grudnia 2022

Neurony termoregulacyjne znaleziono na razie u szczurów. Bardzo prawdopodobne jest jednak, że analogiczny system działa również u innych ssaków, w tym u człowieka.

Grupa komórek nerwowych nie pozwala na przegrzanie ciała

26 grudnia 2022

Czy stroją sobie żarty? Czy robią niewinne i złośliwe dowcipy? Człowiekowi trudno to ocenić. Ale próbuje.

Z czego cichaczem chichoczą zwierzęta

Joanna Sawicka, Agnieszka Kloch

24 grudnia 2022

Wyczucie rytmu, zdolność lotu czy echolokacja – te umiejętności rozwinęły się u różnych bytów na Ziemi niezależnie od siebie. Podobnie inteligencja. Czy jest ona następstwem ewolucji życia? I czy inne organizmy mogą rozwinąć ją tak jak ludzie?

Naturo zagraj to jeszcze raz, czyli ciekawe skutki ewolucji zbieżnej

23 grudnia 2022

To groźne zjawisko, bo te owady przenoszą niebezpieczne choroby wirusowe, m.in. dengę.

Komary z Azji uodparniają się na popularne środki owadobójcze

23 grudnia 2022

Człowiek wypowiedział naturze wojnę, stwierdził przed laty Antonio Guterres. Zakończony właśnie szczyt ONZ o różnorodności biologicznej otworzył drogę do pokoju i odbudowy partnerskich relacji z przyrodą. To sukces, ale gorzki.

COP15: Koniec wojny przeciw przyrodzie

Edwin Bendyk

22 grudnia 2022

Drzewa miały swój udział w obniżeniu temperatury na Ziemi ok. 380 mln lat temu. Najnowsze analizy stawiają jednak w świetle reflektorów wcześniejszych bohaterów.

Rośliny tkankowe wyssały dwutlenek węgla z dewońskiej atmosfery

20 grudnia 2022

Dotychczas sądziliśmy, że tylko dziewicze lasy tropikalne mają szansę na zachowanie bioróżnorodności. Najnowsze analizy dowodzą jednak, że nie tylko one.

W zubożałych lasach bioróżnorodność nie znika – trzeba je chronić

16 grudnia 2022

Odkrycie badaczek z Australii i USA pokazuje, że nawet w takich podstawowych – wydawałoby się – dziedzinach biologicznych, jak anatomia, mamy jeszcze wiele do zbadania. Szczególnie w zakresie rozrodczości samic.

Samice węży mają łechtaczki i odczuwają erotyczną przyjemność

15 grudnia 2022

Małpy w tej kwestii działają podobnie do ludzi – także u nich racjonalność może zostać zaburzona.

Goryle i orangutany unikają zbędnego ryzyka. Zazwyczaj

15 grudnia 2022

Dla utrzymania dotychczasowego sposobu życia potrzeba 1,6 kul ziemskich. Jak w takich warunkach powstrzymać szóste wielkie wymieranie gatunków? O tym w Montrealu rozmawiają uczestnicy COP15, słabo nagłośnionej przez media Konferencji Konwencji ONZ o różnorodności biologicznej.

Konferencja ONZ o bioróżnorodności: jest parę podstaw do optymizmu

Edwin Bendyk

9 grudnia 2022

Olbrzymie gady były zbyt statyczne, by poradzić sobie z konsekwencjami upadku meteorytu sprzed 66 mln lat. Skorzystały na tym mniejsze zwierzęta.

Dinozaury przegrały, a ssaki wygrały – bo były elastyczne

Wojciech Mikołuszko

8 grudnia 2022

Na podstawie próbek liczących 2 miliony lat uczeni odtworzyli niemal cały ekosystem wyspy na Oceanie Atlantyckim.

Bujna i różnorodna – taka była przyroda Grenlandii dwa miliony lat temu

8 grudnia 2022

Znaleziono wariant pewnego genu, dzięki któremu rośliny nie konkurują między sobą i rosną o 15 proc. większe. Daje to nadzieję na lepsze plony w rolnictwie.

Naukowcom udało się nakłonić rośliny do współpracy

7 grudnia 2022

Osobliwe strategie stosowane przez rośliny mięsożerne w celu złapania żywych ofiar od dawna przyciągają uwagę opinii publicznej. Jednakże nawet w tej niezwykłej grupie roślin, które niezależnie wykształciły rozmaite mechanizmy zdobywania pokarmu, niektóre szczególnie się wyróżniają.

Dzbanecznik zastawia deszczową pułapkę

Darren Incorvaia

1 grudnia 2022

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Wyrafinowana zasadzka

Tegoroczna erupcja dostarczyła badaczom doskonałej okazji do zebrania danych na temat tego budzącego się systemu oraz podpowierzchniowych ruchów magmy. Dzięki temu, że miejsce jest wyjątkowo łatwo dostępne, naukowcy mogą prowadzić intensywne pomiary, co pozwoli im dokładniej przewidzieć kolejne wybuchowe epizody.

Nagłe wybuchy wulkanu na Islandii zakończyły 800-letnią drzemkę

Sasha Warren

1 grudnia 2022

Scientific American z dnia 1 grudnia 2022

Przebudzenie wulkanu

Wiosną, kiedy Księżyc jest w pełni i nowiu , ryby gromadzą się wzdłuż brzegów i przystępują do tarła, wykonując przy tym charakterystyczne ruchy – wiją się i ocierają o dno.

Księżyc steruje zachowaniami godowymi rozdymek