Listy czytelników

Droga Redakcjo!

W sygnale „Smok z żelaznymi zębami” z numeru wrześniowego przeczytałam, że warany mają niesamowicie ostre i twarde zęby dzięki wysokiemu stężeniu żelaza. Na zdjęciu widać nawet pomarańczowe zabarwienie ząbkowania. Przypomniało mi się, że nutrie i bobry mają pomarańczowe zęby. Czy to oznacza, że też zawierają one dużo żelaza i dzięki temu są mocniejsze? Jakie jeszcze zwierzęta mają pomarańczowe zęby? I czy ludzkie zęby o żółtawym z natury, a nie śnieżnobiałym szkliwie, też są twardsze i odporniejsze na ścieranie?

Wierna Czytelniczka

Droga Czytelniczko!

Istotnie, zęby wielu gryzoni mają pomarańczowobrązowe zabarwienie. Podobne do Pani pytania postawili w tym roku naukowcy z Max-Planck-Institut für Festkörperforschung (Niemcy), a o wynikach ich prac czytamy na łamach „ACS Nano”. Pod lupę wzięto zęby myszy, szczurów, wiewiórek, świstaków, nornic, bobrów i nutrii. Okazało się, że w szkliwie pomiędzy kryształami hydroksyapatytu znajduje się także materiał podobny do ferrihydrytu, czyli nanomineralnego tlenowodorku żelaza. Zapewnia on zębom wytrzymałość, jednak jest go zbyt mało, by zmienić ich barwę. Nadaje ją natomiast obecna w zębach cienka warstwa minerałów nieorganicznych i aminokwasów aromatycznych.

U ludzi zdrowe zęby mają lekko żółtawe zabarwienie nadawane przez znajdującą się pod przezroczystą warstwą szkliwa zębinę. Zęby osób z grubszym szkliwem mogą wydawać się nieco bielsze, bo jest ona lepiej maskowana. Zjawisku temu nazwę zawdzięczają mleczaki, czyli zęby mleczne, które rzeczywiście są bielsze niż zęby stałe. Wynika to z faktu, że dzieci posiadają grubszą warstwę szkliwa. Nieprawdą jest zatem, że zęby żółte są wytrzymalsze. Na zmianę koloru zębów oprócz grubości szkliwa wpływają też palenie papierosów, spożywanie kwaśnych i słodkich napojów, odkładanie się płytki nazębnej i kamienia nazębnego, a także przyjmowanie niektórych leków.

Katarzyna Kornicka-Garbowska

Sprostowania

W laboratorium „Fotosynteza” („WiŻ” 8/2024) błędnie podaliśmy, że CO₂ jest w powietrzu zaledwie 0,4%. Prawidłowa wartość to 0,04%. W artykule „Podmorskie złoża wody słodkiej”, również z tego numeru, napisaliśmy: „[…] całkowity rezerwuar słodkiej wody skrytej głęboko pod dnem morskim […] wynosi ok. 1 mln km³. Czy to dużo? Nowy Jork zużywa w przybliżeniu 1,4 km³ wody rocznie. Zatem zasoby te wystarczyłyby dla 8,5 mln nowojorczyków na nieco ponad 714 lat!”. Oczywiście powinno być 714 tys. lat. Najwyraźniej upały niezbyt dobrze wpłynęły na naszą czujność, a uważnym Czytelnikom bardzo dziękujemy za wnikliwą lekturę!!!

Redakcja

***

Zapraszamy do pisania listów na adres wiedzaizycie@wiz.pl