Zrozumieć Rosję?

To niełatwa książka. Sam temat jest trudny, a do tego autor naszpikował tekst wieloma odniesieniami do klasycznej literatury rosyjskiej i do współczesnej twórczości muzycznej w tym kraju. Tytuł nawiązuje do doskonałej powieści Sołżenicyna „Oddział chorych na raka”, ponieważ putinowska Rosja jest bardzo podobna do tej opisywanej przez pisarza ponad pół wieku temu. Refleksje Benedyczaka na temat współczesnej Rosji biorą się z doskonałej znajomości tego kraju, ale także z dziesiątek rozmów z rozmaitymi ludźmi – od polityków i profesorów przez aktywistów na rzecz praw człowieka aż do młodej prostytutki z Samary oraz pochuistów (jeśli nie wiecie kto to, poczytajcie). Z każdej z nich autor wyciąga wnioski na temat sytuacji w tym dziwnym kraju. W większości są one gorzkie. Mawia się, że Rosja to stan umysłu. To prawda, pisze autor, dodając, że naród cierpi tam na chroniczny zespół stresu pourazowego. I nie chodzi nawet o wojny (Afganistan, Syria, Ukraina), ale o poczucie małości w kraju aspirującym do miana imperium. Mamy tu szczegółową analizę indywidualnych i zbiorowych zachowań Rosjan. Na razie można wszystko zwalić na Putina, ale raczej są niewielkie szanse, że po zakończeniu jego rządów cokolwiek się zmieni. A autor wie, co mówi – spędził w tym kraju dużo czasu, ma więc wiedzę z samego środka tego tygla. Albo może piekła. Książka jest napisana przez erudytę, dodatkowo naznaczonego osobistym dramatem, pośrednio związanym z ZSRR. Chwilami trochę mnie raził nieco dosadny język. Niemniej polecam tę pozycję każdemu, kto chciałby spróbować zrozumieć ten kraj.

Kuba Benedyczak, Oddział chorych na Rosję. Opowieść o Rosjanach czasów putinizmu, Znak Literanova, Kraków 2024