Pierwsi Europejczycy
Naukowcy spierają się, czy człowiek przybył z Afryki na nasz kontynent ze wschodu lądem, czy z południa przez morze. Do tych, którzy wskazują na najkrótszą, liczącą zaledwie 14 km drogę, wiodącą przez Cieśninę Gibraltarską, należy Lluís Gibert z Universitat de Barcelona. Cztery dekady temu jego ojciec, paleoantropolog Josep Gibert, odkrył w pobliżu andaluzyjskiego miasteczka Orce na południu Półwyspu Iberyjskiego fragmenty szkieletów należących do pięciu przedstawicieli rodzaju Homo. Były to kości ramienia, kawałki czaszki oraz dwa zęby trzonowe. Te ostatnie znajdowały się pośród tysięcy narzędzi kamiennych reprezentujących kulturę olduwajską – jedną z najstarszych w dziejach człowieka.
Na podstawie analizy tego materiału Gibert senior doszedł do wniosku, że człowiek zamieszkał na Półwyspie Iberyjskim znacznie ponad milion lat temu. Ponieważ jednak materiał kostny był bardzo skromny i zachował się w niezbyt dobrym stanie, konkluzję tę powszechnie kwestionowano. Gdy w połowie lat 90. XX w. na północy Hiszpanii w górach Sierra de Atapuerca natrafiono w jednej z jaskiń na liczne kości ludzkie datowane na mniej więcej 1 mln lat, wielu badaczy właśnie je uznało za najstarsze dotychczas odnalezione na kontynencie. Ale Gibert senior powtarzał swoje, a jego syn zaczął gromadzić argumenty, które potwierdzałyby tezy ojca.
I tak dotarliśmy do najnowszych badań. Ich celem był określenie wieku znalezisk pod Orce metodą paleomagnetyczną. Polega ona na odtworzeniu kierunku namagnesowania skał w chwili ich powstania. Poprzez porównanie z innymi skałami o znanym wieku i kierunku namagnesowania można pośrednio wydedukować, kiedy powstał materiał poddany analizie. Tak właśnie postąpił Gibert junior z próbkami osadów, w których znaleziono szczątki ludzkie. Uzyskał rekordowy wiek 1,23–1,32 mln lat. Tak wczesny wiek potwierdzały też analizy skamieniałości zwierząt. Badacz uważa, że przodkowie mieszkańców z Orce przybyli do Europy przez Cieśninę Gibraltarską. W Orce bowiem znaleziono pozostałości fauny znanej z Afryki Północnej. Poza tym narzędzia z tego okresu po obu stronach cieśniny są do siebie podobne. „Ponad milion lat temu ludzie potrafili już pokonywać wąskie bariery morskie. Jedni dzięki temu dotarli do indonezyjską wyspę Flores, a inni osiedlili się w Europie” – mówi Lluís Gibert.