Nowy rozdział

W ostatniej dekadzie amerykańska literatura dziecięca zyskała na różnorodności, dzięki czemu wielu młodych czytelników mogło się odnaleźć w swoich ulubionych książkach. Spośród tysięcy książek dla dzieci i młodzieży, które ukazały się w 2022 roku, około 45% miało niebiałego autora lub ilustratora. Dla porównania w 2014 roku było to tylko 8%. „Dziś ten wybór jest nieporównanie większy i lepiej odzwierciedlający wielobarwność społeczeństwa” – mówi Tessa Michaelson Schmidt, dyrektor Cooperative Children’s Book Center na University of Wisconsin–Madison.

Jednak autorzy najnowszej analizy twierdzą, że biali mężczyźni nadal są nadreprezentowani. W artykule na łamach „Quarterly Journal of Economics” przyjrzeli się, kim były osoby uhonorowane medalami Newbery oraz Caldecott, dwiema najbardziej prestiżowymi nagrodami dla autorów literatury dziecięcej w USA – oraz laureaci 17 nagród literackich za różnorodność społeczną i kulturową. Socjolożka z University of Chicago Anjali Adukia i jej współpracownicy zeskanowali 1130 nagrodzonych książek (łącznie liczyły 162 tys. stron) a następnie sięgnęli po program SI przeszkolony w rozpoznawaniu twarzy ludzi na ilustracjach oraz identyfikowaniu ich wieku, rasy i płci.

Okazało się na przykład, że osoby młodsze zwykle miały w książkach jaśniejszą skórą niż dorośli tej samej rasy. Z kolei kobiety pojawiały się na ilustracjach częściej niż w tekście. Zdaniem badaczy to przejaw „raczej symbolicznego niż rzeczywistego docenienia”. Naukowcy zauważyli też, że większość sławnych ludzi, o których wspomina się w nagrodzonych książkach, to osoby białe.

Wyniki badań pojawiają się w szczególnym momencie. Z jednej strony organizuje się kampanie na rzecz różnorodności, z drugiej padają propozycje zakazania dystrybucji książek poruszających kwestie rasy i seksualności. Dzieci chcą jednak czytać o osobach takich, jak one same; wzmacnia to ich poczucie wartości i zachęca do lektury – mówi Caroline Tung Richmond, pisarka i dyrektor organizacji pozarządowej We Need Diverse Books. Podkreśla, że literatura buduje w młodych ludziach „poczucie empatii dla osób różnych kultur i tożsamości”.