Kiedy staliśmy się jeźdźcami?

Wskazówką mówiącą, od kiedy jeździmy konno, jest występowanie u jeźdźców pewnych charakterystycznych deformacji bioder, kości udowej i kręgosłupa. W ostatnich latach używano ich jako argumentu przemawiającego za tym, że pierwszymi konnymi byli przedstawiciele kultury jamowej, która żyła na terenie stepów dzisiejszej Ukrainy i Rosji od ok. 5300 do 4600 lat temu. Jednak według autorów artykułu w „Science Advances” zmiany kostne nie musiały powstać podczas jazdy konnej. Podobne deformacje występują bowiem u woźniców. Badacze twierdzą, że konie mogły być początkowo wykorzystywane jako zwierzęta pociągowe. Dopiero po około 1000–1500 latach od ich udomowienia pojawiają się w ludzkim kośćcu wyraźne dowody na to, że upowszechniającą się jazdę konną.

Początkowo ludzie jeździli na oklep, co powodowało inne zmiany w szkielecie niż u jeźdźców korzystających z siodła (wprowadzonego w Azji Centralnej w połowie I tys. p.n.e.) i strzemion (wymyślonych w Chinach dopiero w IV w.). Bez nich trzeba było ściskać konia silnie nogami, co prowadziło do nadmiernego obciążenia przywodzicieli. Skutkiem tego mogły być zmiany w miejscach przyczepów mięśni do kości, zwłaszcza w obrębie miednicy i kości udowej. Jednak podobne zmiany mogły wystąpić także w wyniku innych aktywności, dlatego wymagają one ostrożnej interpretacji.

Aby mieć pełen obraz, należy oczywiście także pod tym kątem badać szkielety koni, u których również występują zmiany wywołane używaniem wędzideł i uzd oraz powstające pod naciskiem ludzkiego ciała na grzbiet – które mogłyby dostarczyć bardziej bezpośrednich dowodów na jazdę konną. Chociaż analizy kości zwierząt są fragmentaryczne, wynika z nich, że dopiero w kulturze Sintaszta, około 4000 lat temu, konie były używane do jazdy i wyposażone w wędzidła oraz inne elementy uprzęży. We wcześniejszych okresach, zwłaszcza w kulturze jamowej, w której pojawiają się pochówki z końmi, a w grobach znajdują się wozy, brak jest dowodów potwierdzających istnienie umiejętności jeździeckich. To samo dotyczy kultury ceramiki sznurowej, która wyrasta z kultury jamowej i kojarzona jest z pędzącymi na koniach Indoeuropejczykami.

Wynika z tego, że pierwsze udomowione konie mogły być bardziej użyteczne jako zwierzęta pociągowe i juczne. Dopiero po wielu stuleciach ewolucji technik jeździeckich i rozwoju odpowiedniego sprzętu zaczęły pełnić rolę wierzchowców, która dziś wydaje nam się tak oczywista.

Współczesne badania genetyczne również dostarczają cennych informacji. Genomy dawnych koni wskazują, że konie używane przez kulturę jamową nie były bezpośrednimi przodkami współczesnych koni domowych. Dopiero późniejsze populacje koni, żyjące w okolicach 2000 lat p.n.e., zaczynają wykazywać cechy świadczące o pełnej domestykacji i regularnym wykorzystywaniu ich do jazdy.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.