Kopernik, Galileusz, Kepler: geniusz nie pochodzi z próżni

Przedmiotem badania było 359 zdigitalizowanych traktatów i podręczników astronomicznych, opublikowanych w różnych regionach świata w latach 1472–1650. Algorytm skupił się na tabelach numerycznych: przeanalizował podobieństwa oraz różnice między nimi. Poszukiwał momentów wyłaniania się nowych sposobów wykorzystania danych astronomicznych. Nie miał odpowiedzieć na pytanie, co te nowości znaczyły – jego zadaniem była identyfikacja zmian i ulokowanie je w czasie.

Dzięki AI uczeni mogli rzucić światło na dwa ważne momenty, które wpłynęły na ewolucję nowożytnej nauki. Pierwszym był proces „homogenizacji” astronomii. Wyniki pokazały, że podręczniki drukowane w Wittenberdze i Frankfurcie nad Menem w latach 30. i 40. XVI w. były najbardziej jednorodne pod względem treści. Sprzyjał temu bez wątpienia rosnący rynek książek drukowanych, którego oba miasta były ważnymi ośrodkami. Druk wymuszał szybszą cyrkulację wiedzy, ponieważ umożliwiał publikację coraz to nowych wydań w bardzo krótkich odstępach czasu.

Drugim zaobserwowanym zjawiskiem była – jak to ujmują autorzy – „matematyzacja astronomii”. Jej zapowiedź stanowiło przełomowe dzieło „De revolutionibus orbium coelestium” (1543). Mikołaj Kopernik dzięki nowym modelom matematycznym mógł lepiej pokazać szczegóły teorii heliocentrycznej, której główny zarys znany był już od niemal dwóch tysięcy lat. Musiało jednak minąć jeszcze kilka dekad, by język matematyki na dobre rozgościł się w nowożytnych traktatach. Zdaniem autorów „matematyzacja astronomii” na europejskich uniwersytetach nabrała szczególnego tempa w ostatnich dekadach XVI w. Za przyspieszenie w tej dziedzinie odpowiedzialne były dwa konkurujące ze sobą ośrodki naukowe: jezuickie Collegio Romano w Rzymie oraz wydział matematyczny Collège de France w Paryżu.

Dotychczasowa historia astronomii była przede wszystkim narracją o „samoistnych geniuszach”: Koperniku (1473–1543), Galileuszu (1564–1642) i Keplerze (1571–1630). Wyniki badania zaprzeczają jednak tezie, że nie korzystali oni z wcześniejszej wiedzy na temat ruchu planet. Oraz poglądowi jakoby w okresach pomiędzy ich odkryciami nic się nie działo. Jasno pokazują, że zachodzące wówczas podskórne procesy miały wielki wpływ na okrzepnięcie astronomii, oddzielenie jej od astrologii i ukształtowanie nowożytnej nauki.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.