Oko za oko, ząb za ząb: zasada prawnie niedosłowna, ale uniwersalna
Autorzy tego badania wyszli od prostej obserwacji: jako ludzie intuicyjnie nadajemy swoim częściom ciała różną „wartość”. Wynika to bezpośrednio za znaczenia dla funkcjonowania – np. życie bez oka jest bardziej uciążliwe niż bez małego palca. Potwierdziło to zresztą 600 osób, które naukowcy poprosili, by oceniły trudność, jaką sprawiłaby im utrata jakiejś części ciała oraz ocenić wysokość sprawiedliwego – ich zdaniem – odszkodowania za to.
Przekonanie o większej „przydatności” znalazło odzwierciedlenie w kodeksach prawnych, ponieważ wszystkie społeczeństwa tworzyły mechanizmy rekompensaty za nie tylko zabicie, lecz także zranienie człowieka (w polskim prawie zwyczajowym były to główszczyzna i nawiązka).
Sięgnij do źródeł
Badania naukowe: Laws about bodily damage originate from shared intuitions about the value of body parts
Aby sprawdzić, jak „wyceniane” były poszczególne części ciała w zależności od epoki i kultury, uczeni przeanalizowali zapisy wczesnośredniowiecznego angielskiego kodeksu króla Ethelberta z przełomu VI i VII w., gotlandzkiego Gutalagen z XIII w. oraz współczesne akty prawne dotyczące odszkodowań pracowniczych z USA, Korei Południowej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
Wyniki były w dużej mierze spójne. Pokazały, że zarówno dawni, jak i obecni prawodawcy zgadzali się, iż np. palec wskazujący jest cenniejszy niż palec serdeczny, a utrata oka wymaga większego odszkodowania niż utrata ucha.
Na pozór odkrycie, że utrata kciuka jest mniej dotkliwa niż utrata całej ręki, wydaje się banalne. Badanie w „Science Advances” kwestionuje jednak dominujące dotąd przekonanie, że prawa są konstruktami par excellence kulturowymi – odzwierciedlają lokalne zwyczaje i praktyki społeczne ludzi w określonym miejscu oraz czasie. Można je też traktować jako argument na rzecz istnienia współdzielonych przez wszystkich uniwersaliów, zakorzenionych głęboko w naturze ludzkiej.
Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.