Czarna dziura wystrzeliwuje strumień plazmy o długości 3 tys. l.św., który przecina przestrzeń z prędkością bliską prędkości światła. Czarna dziura wystrzeliwuje strumień plazmy o długości 3 tys. l.św., który przecina przestrzeń z prędkością bliską prędkości światła. NASA/ESA/J. Olmsted (STScI)
Kosmos

Zagadkowe strugi

Jak supermasywne czarne dziury wpływają na swoje galaktyki?

Astronomowie korzystający z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a twierdzą, że strugi gazu wypływające z supermasywnej czarnej dziury w galaktyce M87 powodują wybuchy gwiazd nowych wzdłuż swej trajektorii. Zjawisko wybuchu nowej zachodzi w układach podwójnych gwiazd, z których jedna, supergęsty biały karzeł, pochłania gaz towarzyszki. Gdy świeżego gazu nagromadzi się dużo, eksploduje on podobnie jak olbrzymia bomba termojądrowa i cykl zaczyna się od początku.

Co jednak mają z tym wspólnego strumienie plazmy z czarnych dziur, o długości kilku tysięcy lat świetlnych, zdmuchujące materię, która wpadnie w energetyczną strugę? Dzięki obserwacjom teleskopu Hubble’a okazało się, że w pobliżu strumienia powstaje dwa razy więcej nowych niż gdzie indziej. Odkrycie dwukrotnie większej liczby nowych oznacza, że w pobliżu dżetu znajduje się dwukrotnie więcej podwójnych układów gwiazd tworzących nowe lub że te układy wybuchają dwa razy częściej niż podobne układy gdzie indziej w galaktyce. Jak jest i dlaczego? Wyjaśnienie tych obserwacji dopiero się zaczyna. Niewykluczone, że to efekt ciśnienia światła emanującego z dżetu.

Wiedza i Życie 11/2024 (1079) z dnia 01.11.2024; Sygnały; s. 5