Właśnie dzięki niej nasz gatunek może zamieszkiwać bardzo różne środowiska – mówi dr Marcus Ranney, autor książki „Granice wytrzymałości”.

„Kimkolwiek jesteś i gdziekolwiek czytasz tę książkę, mam nadzieję, że wrócisz z tej podróży zadowolony” – mówi autor. Jest to prawdopodobne, bo z potyczek z tematem udaje mu się wyjść obronną ręką.

Narasta sprzeciw wobec tradycyjnej psychiatrii. Zamiast u lekarzy pomocy szukamy w aplikacjach i poradnikach. Dwie książki próbują uporządkować ten chaos. Z różnym skutkiem.

W głębokim sensie los Babla nie jest elementem memento z okresu „błędów i wypaczeń” dla intelektualistów dzisiejszej Rosji. Jest faktycznie aktualizującym się schematem egzystencjalnym.

AI kojarzy się z bezcielesną mocą obliczeniową, niezakotwiczoną w żadnej konkretnej przestrzeni, pozbawioną uprzedzeń i wręcz wyabstrahowaną z gospodarki. Amerykańska badaczka dobitnie przypomina, że to tylko pozory.

Dlaczego szarlatanów i uczonych dzieli czasem bardzo cienka granica? Czy metoda naukowa to jedyna droga do prawdy? Odpowiada prof. John Tresch, brytyjski historyk nauki, autor książki „Edgar Allan Poe. Ciemna strona Księżyca”.

To on jest tłem, motorem i hamulcem opisanych tu zdarzeń. To z nim kojarzy się – i dawniej, i w tej chwili – Białowieża. Głównym bohaterem tej opowieści jest konflikt.

19 grudnia 1843 r. opublikowano pierwsze wydanie „Opowieści wigilijnej”. Miał Dickens nosa, sam wybierając tę datę: do Wigilii wyprzedano cały nakład, 6 tys. egzemplarzy! PIW oddał więc hołd Dickensowi, a i nam podarował znakomity prezent.

Jest geniuszem. Jest szaleńcem. Jest bezwzględny. Jest wrażliwy. Które z tych określeń pasuje do Elona Muska? W jego wypadku nic nie jest proste i oczywiste. Ta biografia to więc pozycja obowiązkowa dla wszystkich, zainteresowanych nie tylko wizjami, ale też osobowością znanego z nagłych wahań nastrojów miliardera.

Ta książka to niezwykle kunsztowny scenariusz wystawy. Nie, nie wystawy – całego muzeum historii czytelnictwa. A dla miłośników czytania w łóżku – sezon z pewnością można uznać za otwarty – to wspaniała nobilitacja ich obyczaju.

Jeśli ktoś chce zrozumieć, dlaczego czuje dziwny niepokój, oglądając na przykład „Mulholland Drive” Davida Lyncha, powinien koniecznie sięgnąć po ten zbiór esejów. Czy pozbędzie się napięcia? Nie. Rozłoży je za to na czynniki pierwsze.

Co powie mądra głowa o dzisiejszych czasach? Pewnie, że cywilizacja słowa pisanego ulega pod naporem coraz bardziej agresywnego obrazu. W takim razie cofnijmy się do samych początków, kiedy było w zasadzie odwrotnie.

Jesteśmy zabiegani, twierdzi autor i proponuje chwilę oddechu od nieustannego pędu współczesnego świata. Wybierzcie którąkolwiek z wielkich idei opisanych w tej książce i pomyślcie, czy wasze życie byłoby bez niej możliwe. Wyobraźcie sobie, że nie ma… No właśnie, czego?

To nie jest książka o pewnym okresie historii. To błyskotliwa analiza formowania się nowych struktur myślenia opartych na słowie pisanym, „czystości doktryny”, a także widowiskowej debacie i wymianie argumentów, sięgającej często po ciosy poniżej pasa. Nawet dosłownie.

To czwarte wydanie pracy amerykańskiego psychoanalityka. Cóż, czwórka symbolizuje pełnię, doskonałość i porządek. A zatem jest wspaniała okazja, by porozmawiać o książce bez przesadnego bałwochwalstwa i nadmiernego krytycyzmu. Pełnowymiarowo i wyczerpująco.

Ciekawa inicjatywa niemieckich i austriackich kręgów akademickich: przyjrzeć się miastom trzech imperiów. Wychodzi z tego głównie Europa Środkowo-Wschodnia, czyli – jakby nie patrzeć – niemiecka Mitteleuropa, obszar kolonialnych westchnień Berlina.

Krzysztof Pomian – jak zwykle błyskotliwie – analizuje narodziny europejskiej instytucji muzeum. W poprzednim tomie zajmował się jej prapoczątkami – teraz na warsztat bierze prawdziwe początki: rewolucyjną przemoc, terror i wywłaszczanie.

Kolejna arcyważna pozycja spod znaku francuskiej myśli społecznej, która powinna trafić na nasze półki. Powie nam wiele o współczesnym świecie, choć nie we wszystkim trzeba się zgadzać z autorem.

Dlaczego opieka nad członkiem rodziny z zespołem otępiennym jest tak trudna? Dasha Kiper znalazła na to pytanie odpowiedź. Tyle że ulgi w codziennym znoju opiekunów może ona nie przynieść.

Pełna naukowych szczegółów opowieść o odkryciach astronomicznych, o cyklu życia gwiazd, falach grawitacyjnych i supernowych. A także o ludzkiej pomysłowości i determinacji.

Ta książka zaczyna się naprawdę mocno. Na wstępie dostajemy odpowiedź na pytanie „co mechanika kwantowa ma do powiedzenia na temat naszych zmarłych babć”. Po czymś takim pozostałe pytania egzystencjalne wydają się błahostkami.

Nadchodzi era przedmieść – wieszczy autor. Czyli tryumf ducha anglosaskiego. Nie jestem o tym do końca przekonany. Ale dobrze by było, gdyby by tak się stało.

„Bezrzeczność się po prostu nie opłaca w żadnym aspekcie” – stwierdza autor. Dziś niebezpiecznie się do niej zbliżamy. Ta książka nie jest jednak epitafium dla rzek. Jest dla nich hołdem.

Książka „na czasie”, ale i „po czasie” nie straci nic ze swoich walorów. A dla wszystkich, którzy niegdyś zgłębiali „teorię szczęścia” Tatarkiewicza i jej „cebulowy” wariant prof. Janusza Czapińskiego to na pewno lektura obowiązkowa.

Matematyka jest królową nauk, ale – jak twierdził Euklides – do jej poznania nie prowadzi królewska droga. Czy jest to zatem tor przeszkód, w którym będziemy się potykać o kolejne pomyłki wielkich matematyków? Wygląda na to, że to całkiem prawdopodobny scenariusz.

Wiedza naukowa tylko zwiększa podekscytowanie, wrażenie tajemniczości i podziw dla przyrody – mawiał genialny fizyk Richard Feynman. Mamy dla was propozycje, które z pewnością pogłębią te odczucia.

Wydajemy książki o odkryciach naukowych, to publikujmy też trafne prognozy dla świata. Ten ruch wydawnictwa „Prześwity” wart jest powtarzania. Tych, których analizy się sprawdziły, jest wszak sporo.

Nie jest to wydawnicza supernowość. Barbarzyństwo rozlewające się (już dosłownie) za naszą wschodnią granicą, każe jednak po nią sięgnąć.

Dawno, dawno temu, gdzieś na skraju Drogi Mlecznej pojawiło się życie. Jak? Tego się z tej książki nie dowiemy. Ona jest o tym, jak mogło się pojawić, choć wcale tak nie musiało być. To pozycja popularnonaukowa, a nie katechizm.

Płynność i nieokreśloność nie są sprzeczne z naturą. To błędne wyobrażenie, niewynikające z szukania podpowiedzi w biologii, tylko wybierania z niej tego, co pasuje do wyznawanej ideologii – mówi prof. Frans de Waal, światowej sławy prymatolog.

Aby zadawać wielkie pytania, nie trzeba być geniuszem. Nawet nobliści stoją na postumentach wybudowanych przez wielu naukowców.

Przybywa nam konserwatywnych autorów w piwowskiej eseistyce. Myślicieli wybitnych – dodajmy. Tym razem pełne intelektualnego dostojeństwa rozważania brytyjskiego gentlemana m.in. o tym, jak uprawiać historię. Oby jednak nie zostały wykorzystane instrumentalnie. Nie zasługują na to.

Fascynujący obraz ewolucji muzeum nakreślony przez znakomitego historyka i filozofa. To jego złota era – twierdzi autor – co jest powiewem optymizmu. Czy jednak możemy sobie na niego pozwolić?

Zrzędzenie konserwatystów bywa czasami ciekawe. Tak jest w przypadku tej książki. Bo tu nie jest najistotniejsze pytanie „co jest źle” (bo zawsze coś jest), tylko wywód, dlaczego tak jest.

Ta arcyciekawa praca pozostawia czytelnika z uczuciem niedosytu: jakże chciałoby się poczytać porównawczą historię prapoczątków etnografii europejskiej, tego demiurga procesów społecznych, paliwa nacjonalizmów i potężnego narzędzia propagandy.

Praca Catherine Nixey to odważna polemika z mitem chrystianizacji pogańskiego Rzymu jako triumfu łagodności i tolerancji. Czy trafna? Pytamy dwóch badaczy historii – dr. Sławomira Poloczka i dr. Michała Baranowskiego.

Lepiej pamiętać niż nie pamiętać, prawda? Nie do końca. Okazuje się, że bez zapominania nie bylibyśmy w stanie uporządkować otaczającej nas rzeczywistości, kreatywnie myśleć i fantazjować.

Aaaaaaaaaaa, załatwi nas sztuczna inteligencja! Już po nas! Strachy na lachy? Może. Ale tylko pod warunkiem, że przestaniemy się stawać coraz głupsi – przekonuje wbrew medialnym Kasandrom Gerd Gigerenzer.

Kiedyś w końcu wyginiemy jako gatunek. A razem z nami nasze psy, koty, krowy, kurczaki, szczury i pchły. Ale coś zostanie. Co? Ha, dobre pytanie.

Nie można umniejszać dawnej wielkości cywilizacji muzułmańskiej przez jej dzisiejsze aberracje. Ale równocześnie nie można rozmywać tych aberracji jej dawną wielkością.

Należy tylko się cieszyć, że przyroda promowana jako pełnoprawny gracz miejskiej polityki. I że zajmują się tym nie tylko organizacje przyrodnicze, ale także kulturalne.

„Kto nas uchroni przed tym ogólnoświatowym orwellowskim koszmarem?” – pytają przerażeni Laurent Richard i Sandrine Rigaud. No, kto? Niestety, nikt.

Filip Kalinowski oferuje kawał solidnej analizy pojawienia się i ewolucji warszawskiego rapu – zjawiska tyleż muzycznego, co i społecznego. Dla niektórych to nostalgiczna podróż w lata swojej młodości. Dla innych opowieść o młodości rodziców.

„Wielu ludzi nie rozumie do końca działania swego umysłu. Podobnie zresztą jak większość naukowców” – przekonuje Temple Grandin. Dlaczego? Bo tkwią w schematach narzuconych przez własną kulturę i jej mędrców.

Thomas Cirotteau, Jennifer Kerner i Eric Pincas podjęli próbę stworzenia portretu pamięciowego kobiety z czasów paleolitu i obalenia stereotypów, jakie towarzyszą jej od początków badań nad prehistorią.

Rozwój i ekspansja Zachodu brały się częściowo ze spustoszeń, jakie przyniosła w średniowieczu i później Czarna Śmierć. Brzmi paradoksalnie? Autor ma solidne argumenty.

W kulturze anglosaskiej te notatki z podpatrywania ptaków ustawia się na półce z arcydziełami. A gdyby autor pożył dłużej, miałby szansę stać się ważną postacią coraz bardziej opierzonego ruchu ochrony przyrody.

Książka zachowuje optymizm wielkiej poprzedniczki, okraszając go rozważaniami, jak mądrze i skutecznie zabierać bogatym i dawać biednym bez użycia bagnetów.

Liczba przymusowo przesiedlonych przekroczyła w 2022 r. 100 mln osób. W połowie stulecia może być ich miliard. Zamiast tę sytuację mistyfikować, wykorzystajmy ją – przekonują autorki dwóch znakomitych książek.

Kiedy czytam jego najnowszą książkę odnoszę wrażenie, że ujmuje się za prawem do samotności istotnej. Ogromny paradoks współczesności polega wszak na budowaniu iluzorycznych wspólnot.

Ta antologia powinna być punktem odniesienia w debacie publicznej o skutkach pandemii. Takiej, która w Polsce jak na razie się nie odbyła.

Własność, rolnictwo, miasta i państwa – ich narodziny były dużo bardziej skomplikowane, niż sądziliśmy. Opisująca je „najważniejsza książka dekady” właśnie ukazuje się w Polsce.

Toruński astronom w nowej biografii jest szpiegiem i politykiem, urzędnikiem i prawnikiem, kochankiem i duchownym. Meandry jego myśli naukowej Wojciecha Orlińskiego bliżej nie zainteresowały.

Oświecony negatywizm bywa cenny. Utrąca kiepskie teorie, wymusza głębszą refleksję. Przeniesienie go do sfery publicznej może mieć jednak dewastujące konsekwencje dla nauki. A to właśnie robi Sabine Hossenfelder.

Żyjemy w świecie coraz bardziej autonomicznych symboli. To, co miało być podobne do czegoś innego, zadowala się podobieństwem do samego siebie. A analogie maszyny lubią najbardziej.

Autor zamieścił w książce pokaźną bibliografię, będącą dowodem, przez ile źródeł musiał przebrnąć, by znaleźć odpowiedzi na pytania o istotę współczesnych chorób, kwestie różnic rasowych, konsekwencje zmian płci i zasadność testów IQ.

Styl, w jakim Dettmer odsłania tajemnice układu odpornościowego i opisuje jego działanie, powinien stać się wzorem dla autorów podręczników.