Botanika: jak naukowców kuszą kwiaty

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Wygląda na to, że botanicy, tak jak ogrodnicy, nie potrafią się oprzeć urokowi ekstrawaganckich kwiatów, najlepiej z wyniosłymi łodygami. Nowa metaanaliza pokazała, że badania botaników częściej koncentrują się na okazałych, przyciągających wzrok gatunkach, natomiast badacze łatwo ignorują rośliny niepozorne, niskie i mało kolorowe, nawet jeśli to one są zagrożone.

Analiza, opublikowana w „Nature Plants” (2021) objęła 280 projektów badawczych przeprowadzonych w latach 1975–2020, a dotyczących 113 gatunków roślin rosnących w południowo-zachodnich Alpach. Autorzy zebrali dane na temat morfologii tych roślin (cech takich, jak rozmiary i barwa), a także ich ekologii i częstości występowania. Zestawienie pokazało, że rośliny atrakcyjne dla oka były znacznie częściej przedmiotem badań naukowych.

Martino Adamo, biolog z Uniwersytetu w Turynie, główny autor analizy, zwraca uwagę, że na przykład niebieskie kwiaty, mające odcień od cyjanu do indygo, cieszyły się wyjątkowo dużą popularnością wśród badaczy, mimo że kolor niebieski nie jest wśród kwiatów zbyt częsty. Rośliny z czerwonymi, różowymi i białymi kwiatostanami biły na głowę gatunki z brązowymi i zielonymi. Również rośliny na wysokich łodygach budziły większe zainteresowanie.

„Nasze badania wskazują nie tyle, że naukowcy świadomie koncentrują się na ładniejszych roślinach, ile że gatunki bardziej wyraziste, barwniejsze i łatwiejsze do odnalezienia skuteczniej przyciągają ich uwagę” – mówi Adamo.

Jego grupa spodziewała się, że wśród gatunków najczęściej badanych będą te najbardziej zagrożone, ale okazało się inaczej. Zdaniem badaczy sprawa jest poważna, bowiem tendencyjne badania mogą fałszowywać rzeczywistość. „Skłonność do zajmowania się głównie roślinami-celebrytami może powodować, że umyka nam wiele ważnych informacji na temat wzrostu, ewolucji i adaptacji roślin – komentuje współautor badań Kingsley Dixon, botanik z Curtin University w Australii. – Poza tym ryzykujemy, że przeoczymy wiele roślin naprawdę zagrożonych i nie poznamy nawet podstawowych faktów na ich temat, aby następnie otoczyć je ochroną”.

Adamo dodaje: „Być może nasze nieświadome wybory badawcze są silniejsze, niż sądziliśmy; to nie tragedia, ale problem, nad którym warto się zastanowić, planując przyszłą pracę”. Wyniki analizy współbrzmią z wcześniejszymi ustaleniami dotyczącymi ssaków i ptaków – te bardziej kolorowe, popularne, ikoniczne są częściej uwzględniane w badaniach i działaniach konserwatorskich, niezależnie od stanu ich populacji.

Kathryn Williams, psycholożka środowiskowa z University of Melbourne, która nie była zaangażowana w badania, mówi, że potencjalne skutki takiej tendencyjności badawczej „mogą być ważne z perspektywy ochrony roślin, a szerzej – dla podejmowania decyzji środowiskowych. Dostępność danych na temat konkretnych gatunków oraz ich rzetelność liczą się przy podejmowaniu decyzji na temat tego, co chronić, i ile pieniędzy przeznaczyć na tę ochronę”.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.