Niedobór wody ojcem postępu w Anglii

Badacze z Uniwersytetu w Glasgow postanowili przyjrzeć się rzekom rejonie tzw. Wielkiego Manchesteru. Około 1770 r. tamtejszy przemysł tekstylny wciąż jeszcze był napędzany energią wodną, ale do 1840 r. została ona niemal całkowicie zastąpiona przez węgiel i parę. Aby przebadać potencjalny związek transformacji energetycznej z niedostatkiem energii wodnej, uczeni stworzyli szczegółową geomorfologiczną mapę jej zasobów, wsparli się danymi klimatycznymi oraz informacjami na temat działalności ponad 15 tys. fabryk tekstylnych działających na przełomie XVIII i XIX w.

Ustalili, że w badanym okresie niemal w całej Wielkiej Brytanii wody było pod dostatkiem – z wyjątkiem tego jednego zakątka kraju. Możliwości energetyczne rzek w rejonie Wielkiego Manchesteru, szczególnie Mersey i jej dopływów, były na wyczerpaniu. Wszelkie dogodne miejsca do ulokowania młyna tekstylnego zostały już wykorzystane, a rzeki nie były nawet w stanie zapewnić wystarczającej ilości wody dla już istniejących obiektów. Polodowcowa morfologia tamtejszych stromych korytarzy rzecznych bardzo ograniczała możliwości budowy nowych kół wodnych.

Ten deficyt energetyczny został dodatkowo wzmocniony przez okres chłodniejszego i suchego klimatu, który panował wówczas w Anglii, przyczyniając się do obniżenia poziomu wód w rzekach. Te okoliczności sprawiły, że to właśnie tam fabryki tekstylne jako pierwsze zdecydowały się na silniki parowe zasilające koła wodne. Transformacja energetyczna postępowała jednak stopniowo: fabryki włókiennicze posługiwały się kołami wodnymi jako dodatkowymi źródłami energii aż do połowy XIX w.

To badanie pozwala spojrzeć na rewolucję przemysłową jako na proces napędzany czynnikami egzogennymi, czyli zewnętrznymi, w którym kryzys gospodarki wodnej zadziałał jako bezpośredni, fizyczny katalizator zachęcający do przejścia na energię parową. Jest to bez wątpienia nowe spojrzenie, tym bardziej że dotychczas historycy pokazywali rewolucję przemysłową raczej jako proces endogenny, efekt przemian społecznych, demograficznych i kulturowych specyficznych dla Anglii.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.