O szczeżui, która przez dwa wieki zwodziła uczonych

Cykle życiowe pasożytów są zmorą uczniów, ale ich znajomość jest niezbędna lekarzom, a zwłaszcza weterynarzom. Pół biedy, gdy pasożyt ogranicza się do jednego gospodarza, często jednak pełny cykl życiowy obejmuje większą ich liczbę. Ten, u którego występuje forma dorosła, rozmnażająca się, nazywa się ostatecznym.

Liczba gospodarzy pośrednich jest różna, podobnie jak liczba faz larwalnych. U przywr jedną z nich jest cerkaria. Nazwa ta nawiązuje do posiadania ogona, co oznacza, że jest to forma ruchliwa. Z reguły jest to ostatnia lub przedostatnia forma larwalna. W tym drugim przypadku między cerkarią a formą dorosłą występuje metacerkaria, która traci ogon.

Cykl najbardziej pospolitych przywr, takich jak motylica wątrobowa, jest dobrze opisany. Zdarzają się jednak przypadki, gdy znane są tylko niektóre formy. Istnieje kilkaset gatunków larw typu cerkaria, których parazytolodzy wciąż nie są w stanie połączyć z gatunkami przywr dorosłych. Królewieckiemu przyrodnikowi Karlowi Ernstowi von Baerowi prawie dwieście lat temu udało się opisać u szczeżui stadium protocysty i cerkarii i nazwał go Cercaria duplicata. Pozostało tylko znaleźć formy dorosłe u gospodarza ostatecznego. Łatwiej powiedzieć, niż wykonać.

Cerkaria ta ma cechy wskazujące, że należy do rodzaju Phyllodistomum, którego przedstawiciele zwykle pasożytują w układzie moczowym ryb. Po stu pięćdziesięciu latach poszukiwań grupa włoskich parazytologów ogłosiła wreszcie, że odkryła związek: Cercaria duplicata to larwa Phyllodistomum elongatum. Nie wszystkich to przekonało. Dziesięć lat później radzieccy naukowcy ogłosili, że właściwym gatunkiem jest Phyllodistomum angulatum. Oba wnioski wyciagnięto na podstawie obserwacji szczeżui i ryb w warunkach – jak się wydawało – kontrolowanych. Po kolejnych dwudziestu latach –

w 2015 r. – spór rozwiązali litewscy genetycy środowiskowi: udowadnili, że materiał genetyczny Cercaria duplicata nie pasuje do żadnego znanego gatunku Phyllodistomum.

W kolejnych latach ci sami naukowcy kontynuowali poszukiwania. Na ich szczęście krakowscy specjaliści od małży i ryb znają populację szczeżui z Zalewu Zesławickiego, w której co dziesiąty osobnik jest nosicielem tej cerkarii. (Szczeżuje raczej nie uważają tego za szczęście, bo cerkarie, zajmując ich gonady, czynią je bezpłodnymi). Oba zespoły połączyły siły i wreszcie udało się zidentyfikować dorosłe osobniki genetycznie odpowiadające cerkariom. Nie były dotąd opisane naukowo, więc nazwano je Phyllodistomum duplicatum. Cerkarie występują wyłącznie u szczeżui pospolitej, natomiast osobniki dorosłe znaleziono w cewkach moczowych wzdręgi, jazia i lina. Opis cyklu życiowego tego gatunku udało się skompletować po 197 latach.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.