Po pestce do kłębka. O początkach winiarstwa w Italii
1768 pestek winorośli datowanych od wczesnego neolitu (VI tys. p.n.e.) po średniowiecze, przeanalizował międzynarodowy zespół badaczy. Pochodzą one z 25 stanowisk archeologicznych we Włoszech, z warstw podmokłych, w których zachowały się w nienaruszonym stanie. A dzięki temu są idealnym materiałem do porównań z dzisiejszymi dzikimi i uprawnymi odmianami.
Kluczowe pytanie brzmiało: kiedy pojawiły się pestki, których kształt i długość przypominają te znane z odmian uprawnych? Odpowiedź okazała się złożona – aż do epoki brązu, dominują pestki dzikie. Nawet w środkowej części tej epoki (1600–1300 p.n.e.) tylko cztery w całej próbce przypominały uprawne – zbyt mało, by mówić o istnieniu wówczas prawdziwych winnic. Przełom następuje dopiero pod koniec późnej epoki brązu (1300–1100 p.n.e.) – głównie na Sardynii, w miejscu zwanym Sa Osa. Tu niemal połowa pestek wykazuje cechy odmian udomowionych. Co więcej, analiza genetyczna wykazała, że niektóre z nich są blisko spokrewnione z dzisiejszymi winoroślami z Armenii. Czyżby winorośl przybyła na Sardynię wraz z kupcami z Cypru i Krety?
W okresie etruskim (IV w. p.n.e.) domowe winogrona zaczynają dominować również w Italii kontynentalnej, a Etruskowie okazują się mistrzami w produkcji i eksporcie wina. W epoce rzymskiej winorośl jest już uprawiana masowo – choć w niektórych miejscach nadal pojawiają się pestki dzikie, co sugeruje eksperymenty z lokalnymi odmianami i tworzenie nowych krzyżówek. W średniowieczu zaś nie ma już wątpliwości: winorośl jest w pełni udomowiona, a pestki przypominają do złudzenia te z dzisiejszych szczepów.
Badanie jest wyjątkowe, ponieważ połączono w nim zaawansowaną analizę kształtu (geometrii morfometrycznej) z kontekstem archeologicznym i genetyką. Dzięki temu zespół pod kierunkiem Mariano Ucchesu zrekonstruował 7 tys. lat historii winiarstwa na Półwyspie Apenińskim. To nie tylko opowieść o roślinie – to historia kontaktów, handlu, innowacji i ludzkiego smaku.
Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.