150 uczonych podpisuje się pod słowami: Mamy nadzieję, że projekt reformy PAN to tylko zaproszenie do dyskusji

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przygotował i opublikował 17 lipca 2024 r. projekt nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Projekt został skierowany do szerokich konsultacji społecznych. Potrzeba zmiany regulacji prawnej PAN nie budzi wątpliwości. Prace nad nią toczyły się w ramach Akademii od wielu lat i zaowocowały powstaniem dwóch w pełni dojrzałych projektów: jeden, przygotowany pod kierownictwem profesora Pawła Rowińskiego w roku 2022, i drugi, przygotowany pod kierownictwem profesora Marka Konarzewskiego w roku 2023. Były to projekty, które można uznać za środowiskowe. Projekt ustawy zaproponowany przez Ministerstwo daleko odbiega od tych rozwiązań, a wiele jego przepisów może doprowadzić do istotnego obniżenia prestiżu PAN w polskim środowisku naukowym i skutkować obniżeniem jakości badań prowadzonych w instytutach PAN. Z kolei inne zmiany świadczą o nieznajomości złożonej konstrukcji prawnej, jaką jest PAN. Wreszcie, niektóre przewidziane w ustawie terminy są nierealistyczne. Co jednak najważniejsze, ministerialny projekt ustawy nie adresuje podstawowej potrzeby PAN, jaką jest zwiększenie doskonałości naukowej jej instytutów. Tej nie da się osiągnąć, zwiększając liczbę urzędniczych i administracyjnych kontroli, audytów oraz sprawozdań.

Nie negując zatem potrzeby zmiany prawa o Polskiej Akademii Nauk, włączając się w nurt publicznych konsultacji przedstawionego projektu nowelizacji ustawy o PAN, w związku z naszym doświadczeniem wynikającym z wieloletniej działalności w strukturach Polskiej Akademii Nauk i Akademii Młodych Uczonych PAN, a także z członkostwem w Prezydium PAN oraz pełnionymi w PAN funkcjami, co pozwala na pełniejsze zrozumienie mechanizmów tej instytucji, wskazujemy te z proponowanych zmian, które, w naszej ocenie, istotnie zaszkodziłyby instytucji PAN. Odniesienie się do nich poprzedzi krótkie zarysowanie specyfiki Polskiej Akademii Nauk, której specyfika nie może zniknąć z pola widzenia w toku jakichkolwiek prac legislacyjnych jej dotyczących.

Wprowadzenie

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przygotował i opublikował 17 lipca br. projekt nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Projekt został skierowany do szerokich konsultacji społecznych. O ile potrzeba zmiany regulacji prawnej PAN nie budzi wątpliwości, a prace nad nią toczyły się w ramach Akademii od wielu lat, o tyle niektóre ze zmian przewidywanych w projekcie budzą szczególne zaniepokojenie. Wydaje się, że wbrew deklaracjom towarzyszącym projektowi, proponowane zmiany w pewnym zakresie zmierzają do istotnego obniżenia prestiżu PAN w polskim środowisku naukowym i mogą skutkować obniżeniem jakości badań prowadzonych w instytutach PAN. Z kolei inne zmiany są niezrozumiałe z perspektywy złożonej konstrukcji prawnej, jaką jest PAN. Wreszcie, niektóre przewidziane w ustawie terminy są nierealistyczne w zakresie możliwości wykonania wynikających z projektu zadań bez ich przekraczania.

Nie negując zatem potrzeby zmiany prawa o Polskiej Akademii Nauk, włączając się w nurt publicznych konsultacji przedstawionego projektu nowelizacji ustawy o PAN, a także opierając się na naszym doświadczeniu wynikającym z wieloletniej działalności w strukturach Polskiej Akademii Nauk i Akademii Młodych Uczonych PAN, członkostwa w Prezydium PAN oraz pełnionych w PAN funkcji, co daje pełniejsze zrozumienie mechanizmów tej instytucji, wskazujemy te z proponowanych zmian, które, w naszej ocenie, istotnie zaszkodziłyby instytucji PAN. Odniesienie się do nich poprzedzi krótkie zarysowanie specyfiki Polskiej Akademii Nauk, która nie może zniknąć z pola widzenia w toku jakichkolwiek prac legislacyjnych jej dotyczących.

Instytucja Polskiej Akademii Nauk

Powstała przed 70 laty Akademia skupia naukowców z różnych dziedzin. Od początku, zgodnie z zamysłem, została podporządkowana Premierowi, a nie Ministerstwu Nauki, gdyż jest strukturą szczególną. Wyższe uczelnie naszego kraju podlegają Ministerstwu, ale PAN jest czymś innym – jest w kształtowaniu i uprawianiu nauki wybitną, autonomiczną strukturą.

Głównym filarem PAN są jej członkowie, od początku wybierani spośród najlepszych naukowców naszego kraju i bez jakichkolwiek nacisków, także politycznych. To środowisko naukowe wybiera spośród siebie najlepszych. Akademia, dzięki swojej pozycji, jest członkiem wielu światowych instytucji naukowych, np. Międzynarodowej Unii Akademickiej czy Europejskiej Federacji Akademii Nauk. Ta pozycja została wypracowana przez jej członków, instytuty i komitety.

Instytuty PAN to drugi ważny człon Akademii. Około 9 tys. naukowców i pracowników prowadzi uznane na świecie badania, uzyskując bardzo wysoką pozycję w rankingach naukowych, a ich osiągnięcia są uznawane przez społeczność naukową na całym świecie. Należy podkreślić, że instytuty od lat działają w warunkach ciągłego niedofinansowania.

Komitety naukowe PAN to szczególne struktury działające w określonych obszarach naukowych. Członkowie komitetów są wybierani z całego środowiska naukowego w Polsce, bez wpływów jakichkolwiek organizacji czy jednostek naukowych naszego kraju. To naukowcy decydują, kto może zostać członkiem komitetu. Ekspercka aktywność komitetów przejawia się w formułowaniu stanowisk i raportów dotyczących aktualnie ważnych problemów naukowych, społecznych i gospodarczych.

Uwagi ogólne

Projekt nowelizacji ustawy o PAN z 15 lipca 2024 r. w wielu kwestiach nie uwzględnia specyfiki instytucji, dobrych zwyczajów ani praktyk stosowanych od początku istnienia Akademii. Stąd, w odróżnieniu od werbalnych zapewnień Ministra, członkowie Akademii odbierają projekt w obecnej postaci jako nieodpowiedni dla utrzymania prestiżu PAN, niesymetryczny w odniesieniu do wyższych uczelni, a miejscami wręcz upokarzający tę wysoko ocenianą w niezależnych rankingach międzynarodowych polską instytucję naukową.

Zmiany w projekcie prowadzą do przeniesienia niektórych dotychczasowych zadań realizowanych w PAN do ministerstwa, wraz z przeniesieniem części etatów z biura organizacyjnego PAN. Ten zamiar jest zrozumiały tam, gdzie podyktowane jest to wolą przejęcia nadzoru nad działaniami kancelarii i instytutów (np. zatwierdzanie sprawozdań finansowych). Jednakże niektóre rozwiązania prowadzą do przejęcia wpływu na sposób funkcjonowania PAN, co uderza w jej dotychczasową samodzielność (np. procedura odwoływania kanclerza), nie wspominając o autonomii. Ogólny wydźwięk projektu jest taki, że władze publiczne nie mają zaufania do PAN i konieczne jest zacieśnienie kontroli nad sposobem wydatkowania przez PAN środków publicznych. Przejęcie pełnej kontroli nad PAN tłumaczone jest wynikami kontroli NIK. Wystarczy przeczytać przytaczany przez autorów projektu raport NIK, aby dowiedzieć się, że problemy wcale nie dotyczyły wadliwie działających biur Prezesa PAN, ale wad w konstrukcji ustawy o PAN, odbierającej Prezesowi PAN rzeczywisty nadzór nad instytutami. Już w środowiskowym projekcie nowelizacji ustawy o PAN z dnia 16 października 2019 r. proponowano likwidację wad wskazanych przez NIK. Ówczesne kierownictwo PAN przychylnie oceniało proponowane zmiany w zakresie nadzoru. Istnieje zatem dobre rozwiązanie tego problemu, które nie ingeruje w autonomię PAN i nie prowadzi do jej podporządkowania władzy wykonawczej.

Seniorat uczonych a status członka-seniora

Kolejna uwaga dotyczy zaprzeczenia w nowelizacji dotychczasowym zasadom działania wszystkich akademii nauk w Europie, opartych na senioracie uczonych. W modelach brytyjskim, niemieckim czy francuskim seniorat i osobisty wkład uczonego w postęp cywilizacyjny były wykładnikiem członkostwa w akademii i możliwości decydowania o jej kształcie. Proponowane w projekcie zmiany prowadzą do radykalnego odmłodzenia ciał decyzyjnych PAN i odebrania jej członkom dotychczasowej roli w decydowaniu o losach Akademii. Chociaż wiek uzyskania statusu członka-seniora został podwyższony (z 70 do 75 roku życia), to uprawnienia członka-seniora znacząco ograniczono. Tę zmianę można ewentualnie uznać za racjonalną, choć uzyskanie statusu członka-seniora powinno być raczej opcjonalne, a nie obligatoryjne, jednak towarzyszy jej wprowadzenie do Zgromadzenia Ogólnego Akademii oraz do Prezydium PAN niezwykle licznej grupy osób spoza korporacji uczonych PAN – dyrektorów instytutów i członków AMU. To spowoduje, że członkowie PAN będą mieli paradoksalnie ograniczony wpływ na losy Akademii. Nie znamy przykładu z Europy, w którym osoby spoza korporacji uczonych miałyby tak wielki wpływ na akademię narodową. To jest absolutnie niezgodne z duchem akademii europejskich.

Kompetencje Prezesa

Proponowane w nowelizacji zmiany prowadzą po raz pierwszy od powstania PAN do tak znaczącego ograniczenia roli Prezesa i odebrania wielu jego uprawnień w kierowaniu Akademią. W przypadku decyzji związanych z realizacją misji powierza się je ciału kolegialnemu, czyli Prezydium PAN. W niektórych przypadkach może to mieć uzasadnienie, ale obciążanie Prezydium szczegółowymi zadaniami administracyjnymi spowoduje, że większość swojej aktywności będzie ono poświęcać na działania związane z bieżącym zarządzaniem, zaniedbując działania strategiczne. Ten aspekt należy rozważać łącznie z projektowanym znacznym i, naszym zdaniem, nieuzasadnionym powiększeniem składu Prezydium. Około 50-osobowy skład Prezydium spowoduje, że stanie się ono ciałem o ograniczonej decyzyjności.

Część (i to sporą) uprawnień Prezesa przejmie w myśl projektu Kanclerz PAN, łącznie z merytorycznymi decyzjami dotyczącymi wyposażania instytutów w majątek oraz wsparcia jednostek pomocniczych Akademii. Kanclerz nie pochodzi z wyboru dokonywanego przez członków korporacji, a jego pozycja w gospodarowaniu zasobami Akademii będzie zasadnicza.

Kolejną propozycją budzącą zdziwienie jest ta, że Kancelaria PAN, zobowiązana do administracyjnej obsługi Akademii, w tym Prezesa, nie będzie podlegała Prezesowi PAN.

Ograniczenie roli demokratycznie wybranego Prezesa spowoduje, że powierza mu się niezwykle ważną funkcję, a jednocześnie nie pozwala jej pełnić.

Zgromadzenie Ogólne PAN

Część projektowanych zmian, naszym zdaniem, szczególnie poruszy środowisko akademickie. Przykładem jest propozycja radykalnej zmiany składu Zgromadzenia Ogólnego PAN. Można szacować, że po takiej zmianie Zgromadzenie Ogólne PAN (które dotychczas liczyło od 280 do 350 członków PAN) będzie liczyć zaledwie około 150 uprawnionych do głosu członków nie-seniorów. Wprowadzenie do Zgromadzenia Ogólnego z prawem głosu, zgodnie z projektem nowelizacji, dyrektorów instytutów (ok. 70 osób) oraz członków Akademii Młodych Uczonych (70 osób, bo skład AMU zgodnie z projektem ma się podwoić) spowoduje, że członkowie PAN będą mieli realną trudność w decydowaniu o sprawach Akademii. Czy to nadal będzie Akademia akademików oparta na kilkusetletnich europejskich zasadach? Powierzenie takiemu Zgromadzeniu Ogólnemu wszystkich jego dotychczasowych funkcji, w tym wyborów prezesa i wiceprezesów oraz nowych członków korporacji uczonych PAN, jest zaprzeczeniem ducha akademii według wzorców europejskich. Powinno się raczej ograniczyć udział członków AMU oraz dyrektorów instytutów PAN do zasady reprezentacji, tzn. udziału w Zgromadzeniu Ogólnym PAN kilku wybieranych, odpowiednio w gronie dyrektorów oraz w AMU, przedstawicieli. Innym rozwiązaniem jest przyjęcie zasady, że w głosowaniach nad kluczowymi dla korporacji uczonych sprawami biorą udział wyłącznie jej członkowie.

Struktura Wydziałów PAN

W projekcie zaproponowano zmianę struktury Wydziałów w oparciu o dziedziny nauki. Odejście od tradycyjnie stosowanych specjalności jest niezrozumiałe. Przydzielenie instytutów wg projektu dziedzin do proponowanych Wydziałów jest nieracjonalne z przyczyn organizacyjnych. Największym problemem jest projekt połączenia w ramach jednego Wydziału Nauk Ścisłych i Przyrodniczych, które w PAN są reprezentowane przez dużą grupę członków. Można szacować, że po zaimplementowaniu zaproponowanego podziału opartego na dziedzinach Wydziały będą liczyły od około 20 członków nie-seniorów (rolnictwo i weterynaria) do około 120 członków nie-seniorów (nauki ścisłe – ok. 90 i przyrodnicze – ok. 30). Taka nierównowaga wielkości Wydziałów spowoduje niezrównoważoną ich reprezentację we władzach PAN. Rozwiązaniem jest odstępstwo od sztywnych ram wyznaczanych dziedzinami/dyscyplinami i pozostawienie obecnej struktury według dotychczasowych elastycznie ujmowanych specjalności: Wydział II PAN reprezentuje nauki rolnicze i biologiczne, niezależnie od przypisania do dziedzin i dyscyplin. Ta sprawa jest nader delikatna, gdyż dotychczasowa struktura Wydziałów jest zrównoważona liczebnie (od 60 do 90 członków PAN na Wydział). Ta struktura powstała po reformie z początku lat 2000 redukującej liczbę Wydziałów z 7 do 5.

Wszelkie zmiany powinny służyć poprawie funkcjonowania, dotyczy to także Wydziałów. Propozycje zmian spowodują niezrozumiałe zawirowania przynależności naukowej członków.

Skład Prezydium PAN

Prezydium PAN to kolegialny organ, który zarządza Akademią pomiędzy posiedzeniami Zgromadzenia Ogólnego PAN. Propozycja dotycząca zmiany jego składu jest nieracjonalna z uwagi na liczbę członków Prezydium i to kogo reprezentują. Dotychczas Prezydium liczyło około 25 członków, w tym maksymalnie 2 osoby niebędące członkami PAN. Propozycja nowelizacji rozszerza skład aż do 49 osób. Tak liczebne ciało kolegialne charakteryzuje się niską zdolnością do sprawnego podejmowania decyzji, a koszty jego funkcjonowania są około dwukrotnie wyższe niż obecnie, choć, z uwagi na szerszy zakres obowiązków, mogą okazać się jeszcze wyższe. W tym gronie aż 22 członków Prezydium nie musi być członkami PAN, co oznacza, że zarządzanie Akademią powierza się w ogromnym stopniu osobom spoza korporacji uczonych. Obecność w Prezydium licznej grupy dyrektorów instytutów nie będzie konstruktywna. Dyrektorzy są obciążeni obowiązkami zarządzania instytutami i istnieje obawa, że ich zaangażowanie w prace Prezydium będzie ograniczone. Rozwiązaniem byłoby zmniejszenie liczby członków Prezydium poprzez redukcję liczby przedstawicieli Wydziałów do jednego na Wydział oraz ograniczenie liczby dyrektorów do jednoosobowej reprezentacji na każdy Wydział. Ponadto, wyłączono ze składu Prezydium prezesów Oddziałów PAN, co może spowodować, że organ ten nie będzie należycie reprezentował ośrodków naukowych z całej Polski, a także utrudni działalność Oddziałów i może prowadzić do ich marginalizacji.

Zaproponowana liczebność Prezydium spowoduje niedecyzyjność. Niezrozumiałym jest także wprowadzanie do Prezydium tak dużej liczby osób, które nie są jej członkami.

Powoływanie Prezesa PAN i nadzór ministra nad Akademią

Propozycja, aby to minister nauki powoływał Prezesa PAN jest postrzegana przez środowisko jako próba deprecjacji znaczenia Akademii, której Prezes i wiceprezesi od początku powstania PAN byli powoływani przez najwyższych rangą reprezentantów władzy wykonawczej.

Podobnie należy ocenić skupienie całości nadzoru nad Akademią w rękach ministra, a wyjęcie jej ze sfery Prezesa Rady Ministrów. Akademia nie jest jednym z wielu elementów systemu naukowego w Polsce. Ma wiele uprawnień i obowiązków o charakterze ogólnopaństwowym (np. zarządza siecią komitetów naukowych, wypowiada się w sprawach całego środowiska naukowego), współpracuje z międzynarodowymi uniami naukowymi jako odpowiednik akademii nauk z innych krajów, prowadzi stacje naukowe w europejskich stolicach, ma uprawnienia dotyczące m.in. tworzenia zasad i pilnowania etyki w nauce (Komisja do Spraw Etyki w Nauce), a także reguł języka polskiego (Rada Języka Polskiego). To Polska Akademia Nauk, a nie uczelnie ani ministerstwo, integruje w skali kraju badaczy i prace badawcze przez swoje regionalne oddziały oraz sieć komitetów naukowych zrzeszających członków pochodzących z demokratycznych wyborów przeprowadzanych we wszystkich ośrodkach naukowych w Polsce. Proponowana zmiana zostanie bardzo źle odebrana nie tylko wśród korporacji uczonych, ale w całym środowisku naukowym jako obniżenie rangi nauki w państwie.

Nadmiar nadzoru i ocen

W projekcie razi wprowadzanie w bardzo dużym zakresie nadzoru i oceniania, co często jest nierealistyczne, a także ujawnia niezrozumienie istoty działania różnych ciał Akademii oraz celu nadzoru i oceniania.

W szczególności nieporozumieniem jest coroczna ocena instytutów przez wydziały. Praca naukowa z założenia jest długoterminowa, sam cykl przeprowadzenia badań oraz publikacji ich wyników jest wieloletni. Wpływa to na wydatkowanie środków przez jednostkę naukową, które może być asymetryczne. Ocena coroczna w efekcie nie ma żadnego sensu, byłaby grą pozorów, a interwał dotychczasowy, czteroletni, to najkrótszy racjonalnie czas.

Nieporozumieniem jest też projektowana coroczna ocena działalności wydziałów. Wydziały są strukturami bez odpowiedzialności materialnej, bez własnych środków finansowych, zajmują się koordynacją działań o charakterze administracyjnym. Nie wiadomo zatem, czemu taka ocena miałaby służyć. Ponadto, propozycja umożliwienia odwoływania dziekanów jest nieuzasadniona – nie znamy z historii PAN sytuacji, w której takie działanie byłoby rozważane i potrzebne.

Konsekwentnie, niezasadne jest wprowadzenie częstszej, bo co dwa lata, oceny działalności komitetów naukowych. Praca w komitetach jest pracą społeczną, bez wynagrodzenia. Raczej należałoby cieszyć się z podejmowania przez naukowców tego rodzaju aktywności, a trudno stawiać konkretne wymagania i je oceniać, jeśli nie idzie za tym żadne finansowanie. Dotychczasowa ocena raz na kadencję wydaje się zupełnie wystarczająca dla potrzeb ustalenia, które komitety są aktywne i które należy utrzymywać w sieci komitetów.

Nierealistyczne terminy

Przepisy intertemporalne w projekcie (art. 11-22) stoją na gruncie wygaszenia dotychczasowych organów i ciał Akademii i zastąpienia ich nowymi. Choć jest to zgodne z prawem, to nie wydaje się właściwe, zasadne bowiem byłoby doprowadzenie do samoczynnego wygaśnięcia trwających kadencji, co pozwoliłoby przygotować Akademię do zmiany formuły prawnej, w jakiej działa.

Głównym problemem są jednak terminy przewidziane na wprowadzenie różnych zmian, które są czasami nieracjonalne, a czasami nierealne.

Przede wszystkim planuje się wejście w życie ustawy z początkiem nowego roku. Zważywszy na stan projektu i rytm prac legislacyjnych nie wydaje się to możliwe, jeśli projekt ma być dobry. Przecież zgłaszane do niego zmiany wymagają przemyślenia i dalszej dyskusji. Co więcej, jeśli planuje się tak daleko idące zmiany, to wymagają one należytej vacatio legis, której w zasadzie się nie przewiduje. Wydaje się, że najwcześniejszy racjonalny czas wejścia w życie nowego prawa to początek 2027 r., gdy wygaśnie już kadencja aktualnych organów, którą można by na krótko przedłużyć celem ukonstytuowania się nowych, zgodnych z nowym prawem.

Przewiduje się (art. 12 projektu), że w ciągu 30 dni od wejścia w życie ustawy odbędzie się sesja Zgromadzenia Ogólnego PAN, która m. in. przyjmie nowy statut. Projektodawcy nie dostrzegają jednak tego, kiedy miałby on zostać przygotowany i należycie przedyskutowany. Kłóci się to z wizją podkreślanej demokratyzacji Akademii.

Podobnie należy ocenić propozycję, że w takim samym krótkim terminie powstanie projekt regulaminu wyboru Prezesa i zostanie przyjęty przez Zgromadzenie.

Z kolei w art. 15 projektu przewidziano, że nowo powołany Prezes ma tylko 14 dni na złożenie wniosku o powołanie kanclerza. Wyklucza to zupełnie projakościowe postępowanie konkursowe, które pozwoliłoby wyłonić najlepszą osobę do pełnienia tej odpowiedzialnej funkcji.

Zupełnym niezrozumieniem wydaje się założenie, że w ciągu 30 dni od wejścia w życie ustawy mają działać nowe komitety naukowe. Czy miałyby one składać się tylko z członków PAN, AMU i delegatów instytucji przedstawicielskich, o których mowa w projekcie? Przecież ich siłą jest demokratyczny wybór członków przez wszystkich naukowców w Polsce, co jest wielomiesięcznym procesem.

Uwagi szczegółowe

Należy dodać jeszcze szereg niejasności, może nieco niższej rangi, na które trzeba jednak zwrócić uwagę.

Z projektowaną pozycją członka-seniora nie jest spójne nakładanie na niego obowiązku składania sprawozdania rocznego. Skoro jest pozbawiony wpływu na działanie Akademii, to dlaczego wymagać od seniora rocznego sprawozdania pod groźbą utraty członkostwa? Z dożywotniego członkostwa w Akademii wynika, że niektórzy członkowie są w tak podeszłym wieku, że nie tylko nie prowadzą już działalności naukowej, lecz nie byliby w stanie sprostać temu obowiązkowi.

Wymaganie zgody ministra na dokonywanie czynności prawnych dotyczących mienia o wartości przekraczającej 500.000 zł jest przejawem braku zaufania do Akademii, a skutkiem będzie obciążenie ministra wieloma bardzo szczegółowymi decyzjami (przy rocznym budżecie Akademii przekraczającym 100 mln zł, a instytutów PAN ponad 800 mln zł). To oznacza ograniczone zaufanie i do Kanclerza, i do dyrektorów instytutów, a także niespotykaną dotychczas kontrolę nad ich decyzjami. W przypadku uczelni wyższych nadzór nad finansami uczelni uległ znaczącemu osłabieniu po wejściu w życie ustawy o szkolnictwie wyższym z 2018 r.

Podobnie sposób odwoływania kanclerza przez ministra „z własnej inicjatywy” nie odzwierciedla sposobu jego powoływania „na wniosek Prezesa” i czyni kanclerza nadmiernie zależnym od ministra, co stwarza ryzyko podporządkowania mu.

Zaskakuje też stosowana terminologia. Na przykład wprowadza się funkcję „wicedziekana” w roli zastępcy dziekana, a nie „prodziekana” obecnego w strukturach uniwersyteckich od stuleci. Nie znamy przyczyny, dla której należy przerwać tę tradycję w nazywaniu odpowiednich funkcji.

W projekcie nowelizacji proponuje się konieczność (dotąd to był przywilej) przypisywania członków PAN i AMU do komitetów naukowych, ale stosownie do ich zadeklarowanych dyscyplin naukowych. W czasach interdyscyplinarności badań i aktywności naukowej to rozwiązanie jest nieuzasadnione. Specjalności komitetów naukowych w większości przypadków wykraczają poza strukturę dyscyplin. Komitety mają charakter interdyscyplinarny (często także międzydziedzinowy), a uczestnictwo członków PAN o specjalizacjach pokrewnych w pracach komitetów naukowych jest dla takich komitetów ważnym wsparciem. Co więcej, na co już wskazywaliśmy, z racji wieku niektórych członków Akademii ich udział w pracach komitetów byłby pozorny. Podobnie, zgłaszanie przedstawicieli instytucji przedstawicielskich środowiska nauki i szkolnictwa wyższego do komitetów PAN jest zaskakującą propozycją, bo opartą na zasadzie obligatoryjności. Sieć komitetów jest ruchem społecznym, opartym na dobrowolności, uznaniu środowiskowym i deklaracji zaangażowania w prace na rzecz komitetu. W dotychczasowej praktyce komitety naukowe często zapraszały wybrane osoby z instytucji centralnych i branżowych do współpracy, a te przyjmowały zaproszenie, bądź nie. Nie wiadomo też, w jakim trybie tacy przedstawiciele mieliby być powoływani w skład komitetów i w jakiej liczbie. Obecny proces wyłaniania członków komitetu w wyborach obejmujących całe środowisko naukowe zapewnia komitetom reprezentatywność.

Projektowany artykuł 19, przewidujący przeprowadzenie nowych wyborów do komitetów naukowych, nie odpowiada realiom, ponieważ wybory do komitetów naukowych dopiero co się odbyły. Komitety w nowym składzie rozpoczęły swoją działalność w maju 2024 r. Ponowienie wyborów do komitetów naukowych w niespełna rok od rozpoczęcia ich kadencji zburzy zaufanie do całej instytucji polskiego systemu nauki.

Zwracamy też uwagę, że podstawową jednostką Akademii jest instytut naukowy. Zmiana nomenklatury (projektowane nowe brzmienie art. 42) jest niezrozumiała i może sugerować, że mogą w PAN istnieć instytuty, które nie mają charakteru naukowego.

Przeniesienie obowiązku zatwierdzania statutów instytutów na Prezydium nie jest potrzebne i zasadne. Decyzja Prezesa poprzedzona opinią Wydziału jest zupełnie wystarczająca. Propozycja dalej uszczupla kompetencje Prezesa.

Niewykonalny jest projektowany obowiązek, aby do rady naukowej każdego instytutu naukowego PAN wchodził członek AMU. Choć liczba instytutów i członków AMU, w razie zwiększenia ich liczby, byłaby podobna, to przecież członków AMU wybiera się ze względu na ich osiągnięcia, a nie reprezentowanie konkretnej specjalizacji naukowej. Zatem na pewno byłyby instytuty, których specjalizacja nie odpowiadałaby żadnemu członkowi AMU. Trudno oczekiwać, aby w skład rady naukowej instytutu miał wchodzić członek AMU o zupełnie przypadkowej specjalizacji.

Podsumowanie

Potrzeba reformy regulacji prawnej PAN jest bezdyskusyjna. Stanowi przedmiot debaty od wielu lat. W łonie Akademii powstały różne projekty. Łączyło je to, że zostały przygotowane przez grono osób najlepiej i najpełniej znających Akademię. Choć niektóre zaproponowane w nich rozwiązania można znaleźć w projekcie z 15 lipca 2024 r. (na przykład likwidację rozróżnienia członków rzeczywistych i członków korespondentów), jest to jednak zdecydowanie za mało. Wskazane uwagi do projektu jednoznacznie udowadniają, że w takiej postaci, gdyby wszedł on w życie, wbrew zamierzeniom nie przyczyniłby się do budowy prestiżu Akademii, poprawienia jakości i transparentności procesów zarządczych, uspójnienia między korporacją a instytutami. Naszym zdaniem raczej zagroziłby istnieniu Akademii w postaci będącej odpowiednikiem akademii narodowych z innych państw, czyniąc z niej jeszcze jeden typowy, a nie szczególny, element systemu nauki w Polsce. Mamy zatem nadzieję, że przedstawiony projekt nowelizacji to tylko zaproszenie do dyskusji, a wskazane uwagi w jej toku pozwolą na jego radykalną zmianę lub nawet odrzucenie i rozpoczęcie prac nad nowelizacją od nowa, z szerszym udziałem przedstawicieli środowisk z łona samej Akademii.

Do dnia 6 sierpnia br. niniejszy tekst poparło 84 członków PAN - imienna lista niżej.

Marek Krawczyk, prof. dr hab., członek korespondent PAN od 2007 r., członek rzeczywisty PAN od 2020 r., dziekan Wydziału V PAN (2023-), prodziekan a następnie dziekan Wydziału Lekarskiego (2002-2008) i rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (2008-2016), członek korespondent PAU od 2014 r., członek czynny PAU od 2024 r.

Adam Liebert, prof. dr hab. inż, członek korespondent PAN od 2019 r., przewodniczący Rady Kuratorów Wydziału IV PAN (2023-), dyrektor Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN w latach 2015-2022, członek International Academy of Medical and Biological Engineering (IAMBE).

Konrad Osajda, prof. dr hab., członek korespondent PAN od 2022 r., członek Prezydium PAN od 2023, przewodniczący Rady Kuratorów Wydziału I PAN (2023-), zastępca przewodniczącego Rady Kuratorów Wydziału I PAN (2019-2022), członek AMU (2012-2017), przewodniczący AMU (2016-2017), Uniwersytet Warszawski.

Romuald Zabielski, prof. dr hab., członek korespondent PAN od 2013 r., przewodniczący Rady Kuratorów Wydziału II PAN (2015-2018 i 2023-), wiceprezes PAN w kadencji 2019-2022, członek zarządu Rady Naukowej Akademii Europejskich (EASAC) od 2019 r., Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Lista Członków PAN, którzy wyrazili poparcie dla treści „Uwag..”:

1. Prof. dr hab. Jan Albrecht, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN,
2. Prof. dr hab. Grzegorz Bartosz, czł. koresp. PAN, czł. koresp. PAU, Uniwersytet Rzeszowski,
3. Prof. dr hab. Ryszard Białecki, czł. koresp. PAN, Politechnika Śląska,
4. Prof. dr hab. Piotr Biler, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Wrocławski,
5. Prof. dr hab. Renata Bilewicz, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
6. Prof. dr hab. Piotr Bizoń, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Jagielloński,
7. Prof. dr hab. Jacek Błażewicz, czł. rzecz. PAN, Politechnika Poznańska, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN,
8. Prof. dr hab. Michał Buchowski, czł. koresp. PAN, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu,
9. Prof. dr hab. Janusz Bujnicki, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej,
10. Prof. dr hab. Andrzej Buko, czł. koresp. PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN,
11. Prof. dr hab. Tomasz Bulik, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
12. Prof. dr hab. Agnieszka Chacińska, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Międzynarodowy Instytut Mechanizmów i Maszyn Molekularnych PAN,
13. Prof. dr hab. Tadeusz Chmielniak, czł. rzecz. PAN, Politechnika Śląska,
14. Prof. dr hab. Andrzej Ciereszko, czł. koresp. PAN, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN,
15. Prof. dr hab. Krystyna Chojnicka, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Jagielloński,
16. Prof. dr hab. Przemysław Czapliński, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu,
17. Prof. dr hab. Anna Członkowska, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Instytut Psychiatrii i Neurologii,
18. Prof. dr hab. Stanisław J. Czuczwar, czł. koresp. PAN, czł. koresp. PAU, Uniwersytet Medyczny w Lublinie,
19. Prof. dr hab. Tomasz Dietl, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Instytut Fizyki PAN,
20. Prof. dr hab. Agnieszka Dobrzyń, czł. koresp. PAN, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN,
21. Prof. dr hab. Dariusz Doliński, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet SWPS w Warszawie,
22. Prof. dr hab. Ewa Domańska, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
23. Prof. dr hab. inż. Józef Dubiński, czł. rzecz. PAN, czł. PAU, Główny Instytut Górnictwa,
24. Prof. dr hab. Jerzy Duszyński, czł. rzecz. PAN, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN,
25. Prof. dr hab. Jerzy Dzik, czł. rzecz. PAN, Instytut Paleobiologii PAN, Uniwersytet Warszawski,
26. Prof. dr hab. Andrzej Dziembowski, czł. rzecz. PAN, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Warszawski,
27. Prof. dr hab. Marek Figlerowicz, czł. koresp. PAN, czł. koresp. PAU, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN,
28. Prof. dr hab. Stanisław Filipowicz, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Warszawski,
29. Prof. dr hab. Elżbieta Frąckowiak, czł. rzecz. PAN, czł. Academia Europaea, Politechnika Poznańska,
30. Prof. dr hab. Andrzej Friszke, czł. koresp. PAN, Instytut Studiów Politycznych PAN,
31. Prof. dr hab. Zbigniew Galus, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Warszawski,
32. Prof. dr hab. Stanisław Gomułka, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Warszawski,
33. Prof. dr hab. Marian Gorynia, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu,
34. Prof. dr hab. Andrzej Górski, czł. rzecz. PAN, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN,
35. Prof. dr hab. Tomasz Grodzicki, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Jagielloński,
36. Prof. dr hab. Andrzej Grzywacz, czł. rzecz. PAN, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
37. Prof. dr hab. Krzysztof Haman, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
38. Prof. dr hab. Hubert Izdebski, czł. koresp. PAN, Uniwersytet SWPS w Warszawie,
39. Prof. dr hab. Andrzej Jajszczyk, czł. rzecz. PAN, Akademia Górniczo-Hutnicza,
40. Prof. dr hab. Leszek R. Jaroszewicz, czł. koresp. PAN, Wojskowa Akademia Techniczna,
41. Prof. dr hab. Jan Jankowski, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski,
42. Prof. dr hab. Henryk Jeleń, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
43. Prof. dr hab. Janusz Jurczak, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Warszawski,
44. Prof. dr hab. Leszek Kaczmarek, czł. rzecz. PAN, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN,
45. Prof. dr hab. Dariusz Kaczorowski, czł. koresp. PAN, Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN,
46. Prof. dr hab. Jerzy Kaczorowski, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
47. Prof. dr hab. Tomasz Kapitaniak, czł. rzecz. PAN, Politechnika Łódzka,
48. Prof. dr hab. Maria Magdalena Konarska, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Międzynarodowy Instytut Mechanizmów i Maszyn Molekularnych PAN,
49. Prof. dr hab. inż. Józef Korbicz, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Zielonogórski,
50. Prof. dr hab. Małgorzata Kossut, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, czł. Academia Europaea, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN,
51. Prof. dr hab. Adam Kotarba, czł. koresp. PAN, czł. PAU, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN,
52. Prof. dr hab. Jan Kotwica, czł. rzecz. PAN, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN,
53. Prof. dr hab. Jan Kozłowski, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Jagielloński,
54. Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński, czł. koresp. PAN, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie,
55. Prof. dr hab. Henryk Krawczyk, czł. koresp. PAN, Politechnika Gdańska,
56. Prof. dr hab. Paweł Kulesza, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Warszawski,
57. Prof. dr hab. Zbigniew Kundzewicz, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
58. Prof. dr hab. Kazimierz Zbigniew Kwieciński, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
59. Prof. dr hab. Rafał Latała, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Warszawski,
60. Prof. dr hab. Lechosław Latos Grażyński, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Wrocławski,
61. Prof. dr hab. Andrzej Legocki, czł. rzecz. PAN, czł. koresp. PAU, czł. Academia Europea, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN,
62. Prof. dr hab. Janusz Limon, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Gdański Uniwersytet Medyczny,
63. Prof. dr hab. Janusz Lipkowski, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, czł. Academia Europea, Instytut Chemii Fizycznej PAN,
64. Prof. dr hab. Ewa Łętowska, czł. rzecz. PAN, czł. koresp. PAU, Instytut Nauk Prawnych PAN,
65. Prof. dr hab. Mariusz Malinowski, czł. koresp. PAN, Politechnika Warszawska,
66. Prof. dr hab. Szymon Malinowski, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
67. Prof. dr hab. Roman Maniewski, czł. rzecz. PAN, Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN,
68. Prof. dr hab. Bogdan Marciniec, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu,
69. Prof. dr hab. Mirosława Marody, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Warszawski,
70. Prof. dr hab. Stanisław Mazur, czł. koresp. PAN, Instytut Nauk Geologicznych PAN, Uniwersytet Wrocławski,
71. Prof. dr hab. Marek Mejor, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
72. Prof. dr hab. Marta Miączyńska, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europea, Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej,
73. Prof. dr hab. Rudolf Michałek, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie,
74. Prof. dr hab. Jarosław Mikielewicz, czł. rzecz. PAN, Instytutu Maszyn Przepływowych PAN,
75. Prof. dr hab. Michał Mrozowski, czł. koresp. PAN, Politechnika Gdańska,
76. Prof. dr hab. Zenon Mróz, czł. rzecz. PAN, czł. PAU, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN,
77. Prof. dr hab. Edward Nęcka, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet SWPS w Warszawie,
78. Prof. dr hab. Krzysztof W. Nowak, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
79. Prof. dr hab. Andrzej Nowicki, czł. rzecz. PAN, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN,
80. Prof. dr hab. Wiesław Oleszek, czł. koresp. PAN, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa-PIB,
81. Prof. dr hab. Grzegorz Opolski, czł. koresp. PAN, Warszawski Uniwersytet Medyczny,
82. Prof. dr hab. Jacek Otlewski, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Wrocławski,
83. Prof. dr hab. Krzysztof Pachucki, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
84. Prof. dr hab. Zygmunt Pejsak, czł. rzecz. PAN, Państwowy Instytut Weterynaryjny,
85. Prof. dr hab. Stanisław Penczek, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN,
86. Prof. dr hab. Andrzej Pilc, czł. koresp. PAN, Instytut Farmakologii PAN, Uniwersytet Jagielloński,
87. Prof. dr hab. Mariusz Piskuła, czł. koresp. PAN, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN,
88. Prof. dr hab. Wiesław Antoni Pleśniak, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Jagielloński,
89. Prof. dr hab. Ryszard Pohorecki, czł. rzecz. PAN, Politechnika Warszawska
90. Prof. dr hab. Stefan Pokorski, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Warszawski,
91. Prof. dr hab. Aleksander Posern-Zieliński, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu,
92. Prof. dr hab. Marek J. Potrzebowski, czł. koresp. PAN, Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN,
93. Prof. dr hab. Ryszard Przewłocki, czł. rzecz. PAN, czł. PAU, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Jagielloński,
94. Prof. dr hab. Feliks Przytycki, czł. rzecz. PAN, Instytut Matematyczny PAN,
95. Prof. dr hab. inż. Ewaryst Rafajłowicz, czł. koresp. PAN, Politechnika Wrocławska
96. Prof. dr hab. Stanisław Rakusa-Suszczewski, czł. rzecz. PAN, Instytut Ekologii PAN,
97. Prof. dr hab. Henryk Ratajczak, czł. rzecz. PAN. czł. Academia Europaea, Honorary President European Academy of Sciences, Arts, Humanities, czł. Indyjskiej Academy Nauk, czł. zagraniczny Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Uniwersytet Wrocławski,
98. Prof. dr hab. Krzysztof Redlich, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Wrocławski,
99. Prof. dr hab. Antoni Rogalski, czł. rzecz. PAN, Wojskowa Akademia Techniczna,
100. Prof. dr hab. Czesława Rosik-Dulewska, czł. rzecz. PAN, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN,
101. Prof. dr hab. Paweł Rowiński, czł. rzecz. PAN, Instytut Geofizyki PAN,
102. Prof. dr hab. Witold Rużyłło, czł. rzecz. PAN, Instytut Kardiologii,
103. Prof. dr hab. Andrzej Rychard, czł. koresp. PAN, Instytut Filozofii i Socjologii PAN,
104. Prof. dr hab. Piotr Salwa, czł. koresp. PAN, czł. koresp. PAU, Uniwersytet Warszawski,
105. Prof. dr hab. inż. Marek Samoć, czł. koresp. PAN, Politechnika Wrocławska,
106. Prof. dr hab. Marek Sanak, czł. koresp. PAN, czł. czynny PAU, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Jagielloński,
107. Prof. dr hab. Błażej Skoczeń, czł. koresp. PAN, Politechnika Krakowska,
108. Prof. dr hab. Roman Słowiński, czł. rzecz. PAN, czł. Academia Europaea, Politechnika Poznańska,
109. Prof. dr hab. Zdzisław Smorąg, czł. rzecz. PAN, czł. koresp. PAU, Instytut Zootechniki,
110. Prof. dr hab. Andrzej Sobolewski, czł. rzecz. PAN, Instytut Fizyki PAN,
111. Prof. dr hab. Jerzy Stefanowski, czł. koresp. PAN, Politechnika Poznańska,
112. Prof. dr. hab. Kazimierz Strzałka, czł. koresp. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Jagielloński,
113. Prof. dr hab. Stanisław Stupkiewicz, czł. koresp. PAN, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN,
114. Prof. dr hab. Antoni Sułek, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
115. Prof. dr hab. Ewa Szczepańska-Sadowska, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Warszawski Uniwersytet Medyczny,
116. Prof. dr hab. Józef Szudy, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
117. Prof. dr hab. Małgorzata Szumacher, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
118. Prof. dr hab. Marek Switoński, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
119. Prof. dr hab. Zofia Szweykowska-Kulińska, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europaea, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
120. Prof. dr hab. Ryszard Tadeusiewicz, czł. rzecz. PAN, czł. koresp. PAU, Akademia Górniczo-Hutnicza,
121. Prof. dr hab. inż. Jan Taler, czł. koresp. PAN, Politechnika Krakowska,
122. Prof. dr hab. Michał Tendera, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Śląski Uniwersytet Medyczny,
123. Prof. dr hab. Tomasz Trojanowski, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Medyczny w Lublinie,
124. Prof. dr hab. Michał Tymowski, czł. rzecz. PAN, czł. koresp. PAU, Uniwersytet Warszawski,
125. Prof. dr hab. Alfred Uchman, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Jagielloński,
126. Prof. dr hab. Stanisław Waltoś, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Jagielloński,
127. Prof. dr hab. Grzegorz Węgrzyn, czł. rzecz. PAN, Uniwersytet Gdański,
128. Prof. dr hab. Kazimierz L. Wierzchowski, czł. rzecz. PAN, czł. PAU, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN
129. Prof. dr hab. Andrzej Więcek, czł. koresp. PAN, czł. czynny PAU, Śląski Uniwersytet Medyczny,
130. Prof. dr hab. Jarosław Wiśniewski, czł. koresp. PAN, Uniwersytet Warszawski,
131. Prof. dr hab. Elżbieta Witkowska-Zaremba, czł. rzecz. PAN, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Warszawski,
132. Prof. dr hab. Adam Witkowski, czł. koresp. PAN, Narodowy Instytut Kardiologii,
133. Prof. dr hab. Dorota Witrowa-Rajchert, czł. koresp. PAN, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
134. Prof. dr hab. Jarosław Włodarczyk, czł. koresp. PAN, Instytut Historii Nauki PAN,
135. Prof. dr hab. Marcin Wodziński, czł. koresp. PAN, czł. Academia Europea, Uniwersytet Wrocławski,
136. Prof. dr hab. Jan Woleński, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Jagielloński, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie,
137. Prof. dr hab. Andrzej Kajetan Wróblewski, czł. rzecz. PAN, czł. czynny PAU, Uniwersytet Warszawski,
138. Prof. dr hab. Małgorzata Zaleska, czł. koresp. PAN, Szkoła Główna Handlowa,
139. Prof. dr hab. Artur Zdunek, czł. koresp. PAN, Instytut Agrofizyki PAN,
140. Prof. dr hab. Adam Zięcik, czł. rzecz. PAN, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN,
141. Prof. dr hab. inż. Paweł Zięba, czł. koresp. PAN, Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN,
142. Prof. dr hab. Andrzej Żelaźniewicz, czł. rzecz. PAN, Instytut Nauk Geologicznych PAN,
143. Prof. dr hab. Karol Życzkowski, czł. koresp. PAN, czł. koresp. PAU, Uniwersytet Jagielloński,

Osoby popierające nie będące członkami PAN:

1. Dr hab. Joanna Bajerska, prof. UPP, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
2. Prof. dr hab. n. farm. Maria Borawska, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku,
3. Prof. dr hab. inż. Anna Burduk, Politechnika Wrocławska,
4. Prof. dr hab. Jadwiga Charzewska, Instytut Żywności i Żywienia,
5. Prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu,
6. Prof. dr hab. Jadwiga Czerwińska, Uniwersytet Łódzki,
7. Prof. dr hab. Małgorzata Drywień, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
8. Prof. dr hab. Mariola Friedrich, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie,
9. Prof. dr hab. Elżbieta Gołata, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Przewodnicząca Komitetu Nauk Demograficznych PAN,
10. Dr hab. Magdalena Górnicka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
11. Prof. dr hab. Joanna Gromadzka-Ostrowska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
12. Prof. dr hab. Robert Grzeszczak, czł. Academia Europaea, Uniwersytet Warszawski,
13. Prof. dr hab. Iwona Hofman, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie,
14. Prof. dr hab. Wojciech Iwańczak, czł. czynny PAU, Wiceprezes Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Uniwersytet Ignatianum,
15. Prof. dr hab. Halina Kurek, Uniwersytet Jagielloński,
16. Prof. dr hab. Włodzimierz Kurek, Uniwersytet Jagielloński,
17. Prof. dr hab. Anna Landau-Czajka, Instytut Historii PAN, przewodnicząca Komitetu Nauk Historycznych PAN,
18. Prof. dr hab. Władysław Lasoń, Instytut Farmakologii PAN,
19. Dr hab. Alicja Miś, prof. UEK, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie,
20. Dr hab. Hanna Mojska, profesor NIZP PZH-PIB, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego,
21. Prof. dr hab. Beata Możejko, Uniwersytet Gdański,
22. Dr hab. Joanna Nalewajko-Kulikov, prof. IH PAN, Instytut Historii PAN,
23. Prof. dr hab. Aleksandra Niewiara, Uniwersytet Śląski,
24. Prof. dr hab. Antonina Ostrowska, Instytut Filozofii i Socjologii PAN,
25. Prof. dr hab. Tomasz Schramm, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
26. Prof. dr hab. Piotr Socha, Centrum Zdrowia Dziecka,
27. Prof. dr hab. Katarzyna Socha, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku,
28. Prof. dr hab. Dariusz Stola, czł. Academia Europaea, Instytut Studiów Politycznych PAN,
29. Prof. dr hab. Jarosław Stolarski, Instytut Paleobiologii PAN,
30. Prof. dr hab. Joanna Suliburska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
31. Prof. dr hab. Anna Tarwacka, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego,
32. Prof. dr hab. Lidia Wądołowska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski,
33. Prof. dr hab. med. Michał Witt, czł. koresp. PAU, Instytut Genetyki Człowieka PAN,
34. Prof. dr hab. Halina Weker, Instytut Matki i Dziecka,
35. Dr hab. Marek Węcowski, prof. UW, Uniwersytet Warszawski,
36. Dr hab. lek. Dariusz Włodarek, prof. SGGW, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
37. Prof. dr hab. Joanna Wojdon, Uniwersytet Wrocławski,
38. Prof. dr hab. Mariusz Wołos, Instytut Historii PAN, Komitet Nauk Historycznych PAN,
39. Dr hab. Małgorzata Woźniewicz, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.

Komitety naukowe popierające treść „Uwag...”:

1. Komitet Nauk Pedagogicznych PAN,
2. Komitet Nauk Weterynaryjnych i Biologii Rozrodu PAN,
3. Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN,
4. Komitet Fizyki Medycznej, Radiobiologii i Diagnostyki Obrazowej PAN,