Pokojowa Nagroda Nobla 2024: Nihon Hidankyo Pokojowa Nagroda Nobla 2024: Nihon Hidankyo Niklas Elmehed/Nobel Prize / |||
Struktura

Pokojowa Nagroda Nobla 2024: Nihon Hidankyo za wysiłki na rzecz uwolnienia świata od broni jądrowej

Norweski Komitet Noblowski postanowił przyznać Pokojową Nagrodę Nobla za rok 2024 japońskiej organizacji Nihon Hidankyo „za wysiłki na rzecz osiągnięcia świata wolnego od broni jądrowej i za wykazanie poprzez zeznania świadków, że broń jądrowa nie może być nigdy więcej używana”.

O Nagrodzie Nobla

Ustanowiona w testamencie przez Alfreda Nobla (szwedzkiego przemysłowca i wynalazcę dynamitu) nagroda przyznawana jest w sześciu kategoriach: fizjologia lub medycyna, fizyka, chemia, literatura, Pokojowa Nagroda Nobla oraz nauki ekonomiczne (od 1969 r.). Pierwsza gala rozdania tych wyróżnień odbyła się w Sztokholmie w 1901 r. Nagrody Nobla przyznawane są w Szwecji – otrzymują je konkretne osoby (jedynym wyjątkiem jest tutaj Pokojowa Nagroda Nobla, która może zostać przyznana także organizacjom czy instytucjom, a przyznawana jest w Norwegii).

Propozycje nominacji składa kilka tysięcy wybranych osobistości (przywilej ten mają także laureaci poprzednich edycji). Komitet Noblowski wybiera następnie ok. 200 kandydatów, a lista nazwisk wysyłana do wybranych ekspertów z dziedzin nominowanych. W kolejnym etapie zostaje wyłonionych 15 osób, a następnie Komitet przesyła swoje rekomendacje do Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk lub odpowiedniej instytucji, której członkowie głosują nad wyborem ostatecznego zwycięzcy.

Na Nagrodę Nobla składa się złoty medal, artystycznie wykonany dyplom i nagroda pieniężna (ok. 1 mln USD) umożliwiająca dalsze działania lub badania w danej dziedzinie.

Nihon Hidankyo to oddolny ruch osób, które przeżyły wybuch bomby atomowej w Hiroszimie i Nagasaki, znany również jako Hibakusha.

W odpowiedzi na ataki bombowe z sierpnia 1945 roku jego członkowie pracują nad podniesieniem świadomości na temat katastrofalnych konsekwencji humanitarnych użycia broni jądrowej. Dzięki ich działaniom stopniowo rozwinęła się potężna międzynarodowa norma, piętnująca użycie broni jądrowej jako moralnie niedopuszczalne. Norma ta stała się znana jako „nuklearne tabu”.

Świadectwo Hibakusha - ocalałych z Hiroszimy i Nagasaki - jest wyjątkowe w tym szerszym kontekście, bo ci historyczni świadkowie pomogli wygenerować i skonsolidować powszechny sprzeciw wobec broni jądrowej na całym świecie, opierając się na osobistych historiach, tworząc kampanie edukacyjne oparte na własnych doświadczeniach i wydając pilne ostrzeżenia przed rozprzestrzenianiem się i użyciem broni jądrowej. Hibakusha pomagają nam opisać to, czego nie da się opisać, myśleć o tym, co niewyobrażalne i w jakiś sposób zrozumieć niezrozumiały ból i cierpienie spowodowane bronią jądrową.

Norweski Komitet Noblowski zwraca uwagę na krzepiący fakt, że od 79 lat żadna broń jądrowa nie została użyta podczas wojny. Niezwykłe wysiłki Nihon Hidankyo i innych przedstawicieli Hibakusha w znacznym stopniu przyczyniły się do ustanowienia „nuklearnego tabu”.

W uzasadnieniu Pokojowej Nagrody Nobla 2024 czytamy: „Potęgi nuklearne modernizują i ulepszają swoje arsenały; wydaje się, że nowe kraje przygotowują się do zdobycia broni nuklearnej; i pojawiają się groźby użycia broni nuklearnej w toczących się działaniach wojennych. W tym momencie historii ludzkości warto przypomnieć sobie, czym jest broń jądrowa: najbardziej niszczycielską bronią, jaką kiedykolwiek widział świat.

W przyszłym roku minie 80 lat od czasu, gdy dwie amerykańskie bomby atomowe zabiły około 120 000 mieszkańców Hiroszimy i Nagasaki. Porównywalna liczba zmarła w wyniku poparzeń i obrażeń popromiennych w kolejnych miesiącach i latach. Dzisiejsza broń nuklearna ma znacznie większą niszczycielską moc. Może zabić miliony ludzi i katastrofalnie wpłynąć na klimat. Wojna nuklearna mogłaby zniszczyć naszą cywilizację.

(...) Podstawą wizji Alfreda Nobla było przekonanie, że zaangażowane jednostki mogą coś zmienić. Przyznając tegoroczną Pokojową Nagrodę Nobla Nihon Hidankyo, Norweski Komitet Noblowski pragnie uhonorować wszystkich ocalałych, którzy pomimo fizycznego cierpienia i bolesnych wspomnień postanowili wykorzystać swoje kosztowne doświadczenia, aby kultywować nadzieję i zaangażowanie na rzecz pokoju”.

Tegoroczna nagroda dołącza do listy nagród, które Komitet wcześniej przyznał orędownikom rozbrojenia nuklearnego i kontroli zbrojeń. Pokojowa Nagroda Nobla za rok 2024 dla Nihon Hidankyo spełnia pragnienie Alfreda Nobla, aby docenić wysiłki przynoszące największe korzyści ludzkości.

W liczbach

Do 2024 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 105 razy, przy czym dwukrotnie wyróżnione zostały trzy osoby (w 1994 i 2011), 31 razy Nagrodę odebrało dwoje laureatów, zaś 69 razy wyróżniona była jedna osoba.

Statut Fundacji Nobla przewiduje, że jeśli w danym roku wkład żadnego z kandydatów nie został uznany za godny wyróżnienia, Nagroda nie jest przyznawana, zaś środki na nią przeznaczone przekazywane są na kolejny rok. W latach 1901–2017 taka sytuacja miała miejsce 19 razy.

Nagrodą wyróżnionych zostało łącznie 141 laureatów, w tym 111 to laureaci indywidualni, zaś 31 to organizacje.

.

Kalendarz Noblowski 2024

W 2024 roku Nagrody Nobla ogłaszane są w dniach 7-14 października.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny została przyznana 7 października 2024 r. Laureatami zostali: Victor Ambros i Gary Ruvkun „za odkrycie mikroRNA i jego roli w potranskrypcyjnej regulacji genów”. Czytaj: TUTAJ

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki została przyznana 8 października 2024 r. Laureatami zostali: John J. Hopfield i Geoffrey E. Hinton „za fundamentalne odkrycia i wynalazki, które umożliwiają uczenie maszynowe za pomocą sztucznych sieci neuronowych”. Czytaj: TUTAJ

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii została przyznana 9 października 2024 r. Laureatami zostali: David Baker „za obliczeniowe projektowanie białek” oraz Demis Hassabis i John M. Jumper „za przewidywanie struktury białek”. Czytaj: TUTAJ

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (Literacka Nagroda Nobla) została przyznana 10 października 2024 r. Laureatką została: Han Kang „za jej intensywną prozę poetycką, która konfrontuje się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia”. Czytaj: TUTAJ

Pokojowa Nagroda Nobla zostanie przyznana 11 października 2024 r.

Nagroda Nobla z dziedziny ekonomii zostanie przyznana 14 października 2024 r.

oprac za: Nobel Prize