Noblowskie zależności

Meteorolog Syukuro Sanabe otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 2021 roku za swoje prace nad modelowaniem ruchu gazów w kolumnie powietrza atmosferycznego, prowadzone w latach 60. Jego liczące sześć dekad wyniki posłużyły za podstawę opracowania modeli komputerowych, których naukowcy używają dziś do interpretowania i przewidywania zmian klimatu.

Manabe czekał akurat wyjątkowo długo, niemniej, jak stwierdził Scientific American, znaczny odstęp czasu pomiędzy otrzymaniem Nagrody Nobla a najwcześniejszą z prac, za które została przyznana – średnio 20 lat – zdarza się często. „Potrzeba czasu, aby się okazało, czy coś ma wpływ na rozwój nauki wykraczający poza wyłącznie zaspokojenie ciekawości” – mówi John Ioannidis, profesor Stanford University, który badał rozkład przyznanych Nagród Nobla i ich rolę. Jakkolwiek nagrody te nie są reprezentacją całej nauki, ujawniają trendy i inspiracje odnoszące się do jej kluczowych dziedzin.

Zadaliśmy sobie pytanie, które obszary nauki należą do najbardziej docenianych i czy istnieją zauważalne regularności dotyczące czasu, jaki upłynął pomiędzy badaniami a ich uhonorowaniem. Wykorzystaliśmy oficjalne podsumowania osiągnięć i uzasadnienia, aby podzielić nagrody w ramach naszych własnych kategorii i umieścić daty badań na osi czasu, co ukazało trendy.

Jedną ze stwierdzonych regularności jest wyraźny wzrost średniej liczby współlaureatów jednej nagrody. Każda nagroda może być podzielona między maksymalnie trzech żyjących badaczy, lecz zasada ta jest obecnie coraz bardziej krzywdząca, ponieważ nauka w coraz większym stopniu opiera się na współpracy. Ioannidis uważa, że warunek ten może doprowadzić do pominięcia nawet najbardziej przełomowych badań wtedy, gdy Komitet Noblowski nie będzie w stanie wybrać tylko trzech osób odpowiedzialnych za konkretne wyniki. „Nie jest łatwo wskazać kogoś, kto zdecydowanie wyróżnia się spośród uczestników wspólnego przedsięwzięcia”.