Wspomnienia tworzą się już od pierwszego roku życia. Dlaczego znikają?

Ludzie zwykle nie pamiętają zdarzeń z pierwszych trzech lat życia. Ten fenomen, nazwany przez Zygmunta Freuda amnezją dziecięcą, intryguje naukowców od ponad wieku. Czy przyczyną tego zjawiska jest mózg zbyt niedojrzały, a zatem niezdolny do tworzenia wspomnień? Czy może jednak takowe powstają, ale są później „kasowane”? Kwestie te były trudne do rozstrzygnięcia, przede wszystkim ze względu na techniczne wyzwania związane z badaniem małych dzieci. Im bardzo trudno nie ruszać się w skanerach fMRI, co jest warunkiem uzyskania odpowiedniej jakości obrazów aktywności mózgu.

Z problemem tym uporał się zespół amerykańskich naukowców dzięki specjalnie opracowanej metodzie. Badacze wyświetlali maluchom kolorowe, dynamiczne obrazki na suficie urządzenia, co naturalnie przyciągało ich wzrok. Ponadto zamiast długich sesji, stosowali krótkie, kilkusekundowe, dostosowane do naturalnego rytmu uwagi maluchów. Dzięki temu udało się podejrzeć pracę mózgów 26 dzieci w wieku od 4 do 25 miesięcy.

Analizując skany, naukowcy odkryli ciekawą zależność: aktywność hipokampa była większa, gdy dzieci oglądały nowe zdjęcia, które później rozpoznawały podczas specjalnego testu pamięci. Polegał on na pokazywaniu par obrazków – jednego, który dzieci widziały już wcześniej, obok nowego z tej samej kategorii (np. twarz, obiekt lub scena). Badacze mierzyli, na który patrzyły dłużej. Gdy maluch wpatrywał się intensywniej w znajomy obrazek, interpretowali to jako dowód zapamiętania. Innymi słowy, na podstawie aktywności hipokampa można było przewidzieć, które zdjęcia zostaną zapamiętane podczas ich pierwszego pokazu.
Co ciekawe, ten związek między aktywnością mózgu a późniejszym rozpoznawaniem zdjęć zaczynał być widoczny u dzieci powyżej roku życia. Przy czym najsilniejszy efekt zaobserwowano w tylnej części hipokampa – rejonie, który u dorosłych jest kluczowy dla pamięci epizodycznej, czyli zdolności do zapamiętywania konkretnych wydarzeń z życia wraz z ich kontekstem, np. gdzie i kiedy miały miejsce.

To odkrycie prowadzi do zaskakującego wniosku: skoro mózgi już od około pierwszego roku życia potrafią tworzyć wspomnienia, to problemem może być sposób, w jaki są przechowywane lub w mechanizmach ich przywoływania, które nie działają prawidłowo w okresie niemowlęcym – uważają autorzy publikacji, która ukazała się na łamach „Science”.

Ponadto pamięć konkretnych zdarzeń i doświadczeń zależy od skomplikowanych połączeń między komórkami nerwowymi w hipokampie. Dojrzewają one stopniowo w pierwszych latach życia. Już u trzymiesięcznych maluchów hipokamp potrafi wyłapywać powtarzające się wzorce i regularności (np. że po określonym dźwięku zawsze następuje karmienie), ale zdolność do zapamiętywania pojedynczych, konkretnych zdarzeń pojawia się dopiero ok. pierwszego roku życia. To jak różnica między umiejętnością rozpoznawania, że deszcz często pada, gdy niebo jest zachmurzone (wzorzec), a pamiętaniem konkretnego dnia, kiedy zmokliśmy podczas spaceru (pojedyncze wspomnienie).

Zrozumienie rozwoju pamięci u małych dzieci ma kluczowe znaczenie nie tylko dla badań nad amnezją dziecięcą, ale także dla szerszego kontekstu rozwoju poznawczego człowieka.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.